1. Nazwa leku i postać

Instanyl – aerozol do nosa, roztwór (200 µg/dawkę).

Warianty opakowań

• Instanyl aerozol do nosa, roztwór (200 µg/dawkę) – 1 butelka 5,3 ml (40 dawek) – łącznie 10,6 mg fentanylu.

Preparat jest lekiem szybko działającym, podawanym donosowo, przeznaczonym do krótkotrwałego opanowywania nagłych epizodów bólu.

2. Substancja czynna

Fentanyl – silny opioid o szybkim początku działania.

3. Wskazania do stosowania

Instanyl stosuje się w leczeniu bólu przebijającego u dorosłych pacjentów, którzy już otrzymują stałe leczenie opioidami z powodu przewlekłego bólu nowotworowego (tzw. pacjenci tolerujący opioidy).

Leku nie stosuje się do leczenia bólu ostrego niezwiązanego z bólem przebijającym (np. ból pooperacyjny, migrena) ani u osób, które nie przyjmują regularnie opioidów.

4. Dawkowanie i sposób podawania

Stosuj dokładnie tak, jak zalecił lekarz. Dawka jest indywidualnie dobierana w trakcie titracji (ustalania właściwej dawki). Lekarz może przepisać moc 200 µg/dawkę, jeśli jest ona dla Ciebie skuteczna i bezpieczna.

Zasady ogólne

• Stosuj lek wyłącznie podczas epizodów bólu przebijającego.
• Zwykle rozpoczyna się od najniższej skutecznej dawki; nie zmieniaj dawki bez konsultacji z lekarzem.
• Jeśli ból nie ustąpi w pełni, drugą dawkę tej samej mocy można przyjąć po upływie czasu wskazanego przez lekarza (często co najmniej 10 minut). Nie stosuj więcej niż 2 dawki na jeden epizod bólu bez zalecenia lekarza.
• Zwykle nie należy leczyć więcej niż 4 epizodów bólu na dobę. Jeśli potrzebujesz więcej, skontaktuj się z lekarzem – może to oznaczać konieczność modyfikacji leczenia podstawowego.

Jak stosować aerozol do nosa

1. Delikatnie oczyszcznij nos.
2. Przygotowanie (priming): przed pierwszym użyciem przygotuj aplikator zgodnie z instrukcją dołączoną do opakowania (zwykle kilka rozpyleń w powietrze aż do pojawienia się jednolitej mgiełki). Jeśli nie używasz leku przez dłuższy czas, może być konieczne ponowne przygotowanie – sprawdź etykietę/ulotkę.
3. Trzymając głowę lekko pochyloną do przodu, włóż końcówkę aplikatora do jednej dziurki nosa.
4. Podczas spokojnego wdechu przez nos naciśnij pompkę, aby uwolnić dawkę. Staraj się nie wdychać gwałtownie.
5. Jeśli potrzebna jest druga dawka, zastosuj ją do drugiej dziurki nosa po zachowaniu zaleconego odstępu czasu.
6. Unikaj wydmuchiwania nosa bezpośrednio po podaniu.

Jeśli zastosujesz większą niż zalecana dawkę

Przedawkowanie opioidów może prowadzić do zagrażającego życiu zahamowania oddechu. Objawy: skrajna senność, spowolniony lub płytki oddech, trudność w wybudzeniu, szpilkowate źrenice, sinienie warg. Natychmiast wezwij pogotowie (112) i zastosuj nalokson, jeśli jest dostępny. Pozostań z osobą poszkodowaną do czasu przyjazdu służb.

5. Działania niepożądane

Jak każdy lek, Instanyl może powodować działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią.

Częste

• Senność, zawroty głowy, ból głowy.
• Nudności, wymioty, zaparcia (warto profilaktycznie dbać o nawodnienie, błonnik; w razie potrzeby skonsultować leki przeczyszczające).
• Świąd, pocenie się.
• Podrażnienie nosa, suchość, nieżyt lub krwawienie z nosa, kichanie, nieprzyjemny smak.

Poważne – wymagają pilnego kontaktu z lekarzem lub wezwaniem pomocy

• Zahamowanie oddychania, spłycenie lub zwolnienie oddechu, sinienie warg.
• Silna senność, splątanie, omdlenie.
• Reakcje alergiczne: wysypka, obrzęk twarzy, trudności w oddychaniu.
• Objawy zespołu serotoninowego (szczególnie przy jednoczesnym stosowaniu leków serotoninergicznych): gorączka, sztywność mięśni, pobudzenie, poty, biegunka, drżenia.
• Utrzymujące się silne krwawienia z nosa lub nasilone podrażnienie śluzówki.

Długotrwałe stosowanie opioidów może prowadzić do rozwoju tolerancji, uzależnienia fizycznego i objawów odstawiennych po przerwaniu leczenia.

6. Przeciwwskazania

• Nadwrażliwość na fentanyl lub którykolwiek składnik leku.
• Brak tolerancji na opioidy (nieprzyjmowanie regularnie opioidów w stałej dawce).
• Ciężkie zaburzenia oddychania, ostry napad astmy, ciężka przewlekła obturacyjna choroba płuc w fazie zaostrzenia.
• Jednoczesne stosowanie lub stosowanie w ciągu ostatnich 14 dni inhibitorów MAO (ryzyko ciężkich działań niepożądanych).
• Stosowanie w leczeniu bólu ostrego niezwiązanego z bólem przebijającym.

Szczególne środki ostrożności

• Choroby płuc (POChP, bezdech senny), choroby wątroby lub nerek, uraz głowy, podwyższone ciśnienie śródczaszkowe, padaczka, niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca – wymagana ostrożność i nadzór lekarza.
• Ciąża i poród: niezalecany; może spowodować depresję oddechową u noworodka. Karmienie piersią: fentanyl przenika do mleka – skonsultuj przerwę w karmieniu po każdej dawce; postępuj zgodnie z zaleceniem lekarza.
• Dzieci i młodzież: lek przeznaczony dla dorosłych.

7. Interakcje z innymi lekami

Poinformuj lekarza i farmaceutę o wszystkich przyjmowanych lekach (również dostępnych bez recepty i ziołowych).

• Alkohol, benzodiazepiny, inne leki nasenne, uspokajające, przeciwbólowe opioidy, leki przeciwpsychotyczne, leki przeciwhistaminowe o działaniu sedatywnym, gabapentyna/pregabalina – nasilone działanie uspokajające i ryzyko zahamowania oddechu.
• Silne inhibitory CYP3A4 (np. ketokonazol, itrakonazol, klarytromycyna, erytromycyna, rytonawir, diltiazem, werapamil, sok grejpfrutowy) – mogą zwiększać stężenie fentanylu i ryzyko działań niepożądanych; może być konieczne dostosowanie dawki lub monitoring.
• Induktory CYP3A4 (np. ryfampicyna, karbamazepina, fenytoina, ziele dziurawca) – mogą osłabiać działanie fentanylu.
• Leki serotoninergiczne (SSRI, SNRI, TCA, MAO-I, tryptany, linezolid, lit, tramadol) – ryzyko zespołu serotoninowego.
• Opioidy o mieszanym mechanizmie (buprenorfina, nalbufina, pentazocyna) – mogą zmniejszać efekt przeciwbólowy i wywoływać objawy odstawienne.
• Leki antycholinergiczne – zwiększone ryzyko zaparć i zatrzymania moczu.
• Leki obkurczające błonę śluzową nosa – mogą wpływać na wchłanianie przez nos; stosuj wyłącznie po zaleceniu lekarza.

8. Uwagi dla pacjenta

• Bezpieczeństwo: Przechowuj lek z dala od dzieci i innych domowników. Nawet mała dawka może być dla dziecka śmiertelna.
• Nie prowadź pojazdów ani nie obsługuj maszyn, dopóki nie wiesz, jak lek na Ciebie działa. Unikaj alkoholu.
• Profilaktyka zaparć: pij płyny, jedz błonnik; rozważ środki przeczyszczające po konsultacji.
• Nalokson: zapytaj lekarza o zestaw ratunkowy z naloksonem dla Ciebie i bliskich; naucz domowników rozpoznawać objawy przedawkowania i postępowanie w nagłych wypadkach.
• Stan nosa: przy nasilonym podrażnieniu błony śluzowej lub częstych krwawieniach skontaktuj się z lekarzem; nie stosuj leku do otwartych ran w jamie nosowej.
• Nie udostępniaj leku innym osobom – to niebezpieczne i nielegalne.
• Przechowywanie i utylizacja: przechowuj zgodnie z etykietą (zwykle w temp. pokojowej, w pozycji pionowej, z założoną nasadką). Po zużyciu określonej liczby dawek lub upływie okresu ważności skonsultuj bezpieczną utylizację z farmaceutą; nie wylewaj do kanalizacji.
• Częste epizody bólu: jeśli bóle przebijające występują częściej lub lek nie działa wystarczająco, nie zwiększaj samodzielnie dawki – skontaktuj się z lekarzem w celu modyfikacji leczenia podstawowego.
• Podróże: noś przy sobie dokument potwierdzający przepisanie opioidów; sprawdź przepisy kraju docelowego.

9. Ostrzeżenie edukacyjne

Ten artykuł ma charakter edukacyjny, nie promocyjny. Nie zastępuje on porady lekarskiej ani oficjalnej ulotki producenta. Decyzję o stosowaniu leku, dawkowaniu i ewentualnych zmianach terapii podejmuje lekarz. W razie jakichkolwiek wątpliwości, działań niepożądanych lub podejrzenia przedawkowania natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub wezwij pomoc pod numerem 112.