1. Nazwa leku i postać

Instanyl, aerozol do nosa, roztwór (50 µg/dawkę).

Warianty opakowań

• Instanyl aerozol do nosa, roztwór (50 µg/dawkę) — 1 butelka 3,2 ml (20 dawek), łącznie 1,6 mg fentanylu.

2. Substancja czynna

Fentanyl — silny opioidowy lek przeciwbólowy (agonista receptora μ). Każda odmierzona dawka z aerozolu do nosa zawiera 50 mikrogramów fentanylu.

3. Wskazania do stosowania

Instanyl jest stosowany u dorosłych pacjentów w leczeniu bólu przebijającego związanego z chorobą nowotworową — czyli nagłych epizodów silnego bólu, które pojawiają się pomimo stałego leczenia przeciwbólowego opioidami.

• Przeznaczony wyłącznie dla osób już przyjmujących regularnie opioidy na ból przewlekły (tzw. pacjenci tolerancyjni na opioidy).
• Nie jest przeznaczony do leczenia bólu ostrego niezwiązanego z nowotworem, bólu pooperacyjnego, migreny ani u osób nieleczonych opioidami.

4. Dawkowanie i sposób podawania

Dawkowanie zawsze ustala lekarz indywidualnie. Postępuj ściśle według otrzymanych zaleceń.

Ogólne zasady

• Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od najmniejszej dawki 50 µg (jedna dawka z aerozolu).
• Jeśli ulga w bólu jest niewystarczająca, lekarz może zalecić schemat przyjęcia dodatkowej dawki po upływie około 10 minut od pierwszej dawki, zgodnie z planem leczenia.
• Nie przekraczaj liczby dawek na jeden epizod bólu ani maksymalnej liczby epizodów na dobę określonych przez lekarza.
• Między epizodami bólu zwykle zaleca się przerwę. Jeśli epizody są częste, skontaktuj się z lekarzem — może być konieczna modyfikacja leczenia podstawowego.

Jak używać aerozolu do nosa

1. Przed pierwszym użyciem zapoznaj się z instrukcją dołączoną do opakowania. Niektóre aerozole wymagają przygotowania pompki (tzw. „priming”).
2. Wydmuchaj delikatnie nos. Usiądź lub stań prosto.
3. Wprowadź końcówkę do nozdrza, skieruj ją lekko na zewnątrz (w stronę ucha), nie w stronę przegrody.
4. Naciśnij pompkę raz, aby podać jedną dawkę. Staraj się nie wciągać gwałtownie leku i nie odchylaj mocno głowy.
5. Jeśli lekarz zalecił drugą dawkę, zwykle podaj ją do drugiego nozdrza po zalecanym czasie.

Jeśli przypadkowo zastosujesz większą dawkę niż zalecono lub ktoś inny użyje leku — natychmiast wezwij pomoc medyczną (112/999).

5. Działania niepożądane

Jak każdy lek, Instanyl może powodować działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią.

Częste lub możliwe działania niepożądane

• Senność, zawroty głowy, uczucie zmęczenia.
• Nudności, wymioty, zaparcia, suchość w ustach.
• Pocenie się, świąd, ból głowy.
• Objawy ze strony nosa: podrażnienie, katar, suchość, kichanie, krwawienie z nosa.

Poważne działania niepożądane — wymagają pilnej pomocy

• Depresja oddechowa: spłycenie lub zwolnienie oddechu, trudności w oddychaniu, sinienie — stan zagrożenia życia.
• Silne uspokojenie, utrata przytomności.
• Reakcje alergiczne: obrzęk twarzy/języka/gardła, świszczący oddech, pokrzywka.
• Objawy zespołu serotoninowego (zwłaszcza z lekami serotoninergicznymi): pobudzenie, drżenia, poty, biegunka, gorączka, sztywność mięśni, kołatanie serca.
• Ciężkie spadki ciśnienia krwi, omdlenia.

Długotrwałe stosowanie opioidów może prowadzić do rozwoju tolerancji, uzależnienia fizycznego i ryzyka nadużywania. Nagłe przerwanie może wywołać objawy odstawienne.

6. Przeciwwskazania

• Nadwrażliwość (uczulenie) na fentanyl lub którykolwiek składnik leku.
• Brak tolerancji na opioidy (osoby, które nie przyjmują regularnie opioidów).
• Ciężka niewydolność oddechowa, ciężkie choroby obturacyjne płuc w fazie zaostrzenia.
• Jednoczesne stosowanie lub okres do 14 dni po odstawieniu inhibitorów MAO (np. selegilina, fenelzyna) — ryzyko ciężkich reakcji.
• Ostre zatrucie alkoholem, lekami nasennymi, uspokajającymi lub innymi opioidami.

7. Interakcje z innymi lekami

Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, także dostępnych bez recepty i produktach ziołowych.

• Leki hamujące CYP3A4 (mogą zwiększać stężenie fentanylu i ryzyko działań niepożądanych): ketokonazol, itrakonazol, worykonazol; makrolidy (klarytromycyna, erytromycyna); leki przeciwretrowirusowe/booster (rytonawir, kobicystat); sok grejpfrutowy.
• Leki indukujące CYP3A4 (mogą osłabiać działanie): karbamazepina, fenytoina, fenobarbital, ryfampicyna, ziele dziurawca.
• Inne leki działające depresyjnie na OUN: benzodiazepiny, nasenne, przeciwlękowe, przeciwpsychotyczne, inne opioidy, pregabalina/gabapentyna — zwiększone ryzyko uspokojenia, depresji oddechowej i zgonu.
• Leki serotoninergiczne (SSRI, SNRI, TLPD, MAO-I, tryptany, tramadol, linezolid): ryzyko zespołu serotoninowego.
• Opioidy częściowi agoniści/antagoniści (buprenorfina, nalbufina, pentazocyna): mogą osłabić działanie przeciwbólowe i wywołać objawy odstawienia.
• Alkohol: bezwzględnie unikać — nasilenie sedacji i depresji oddechowej.
• Leki donosowe obkurczające śluzówkę (np. oksymetazolina) i choroby nosa mogą zmieniać wchłanianie leku — skonsultuj z lekarzem.

8. Uwagi dla pacjenta

• Stosuj wyłącznie zgodnie z zaleceniem lekarza prowadzącego leczenie bólu przewlekłego opioidami.
• Nie udostępniaj leku innym osobom — może być dla nich śmiertelny, zwłaszcza dla dzieci i osób nieprzyjmujących opioidów.
• Prowadzenie pojazdów i obsługa maszyn: Instanyl może powodować senność i zawroty — nie prowadź, jeśli czujesz się senny lub zawroty głowy.
• Ciąża i karmienie piersią: stosowanie tylko, jeśli lekarz uzna to za bezwzględnie konieczne. Fentanyl przenika do mleka — zwykle nie zaleca się karmienia piersią podczas leczenia.
• Choroby nosa (zapalenie, operacje, krwawienia) mogą wpływać na działanie leku — poinformuj lekarza.
• Przechowywanie: trzymaj w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci, w oryginalnym opakowaniu. Chroń przed dostępem osób postronnych.
• Utylizacja: niewykorzystane lub zużyte opakowanie oddaj do apteki. Nie wyrzucaj do śmieci domowych ani nie wylewaj do kanalizacji.
• Butelka jest dozownikiem z odmierzoną liczbą dawek. Po wykorzystaniu deklarowanej liczby dawek (20) nie próbuj używać dalej, nawet jeśli widzisz resztki płynu.
• Jeśli epizody bólu przebijającego występują częściej niż zwykle, skontaktuj się z lekarzem — może być konieczna zmiana leczenia podstawowego.

Objawy przedawkowania: bardzo nasilona senność, spowolniony lub utrudniony oddech, zimna lepka skóra, zwężone źrenice, utrata przytomności. W takiej sytuacji natychmiast wezwij pogotowie (112/999).

9. Ostrzeżenie edukacyjne

Niniejszy materiał ma charakter edukacyjny i nie zastępuje konsultacji medycznej. Fentanyl jest silnym opioidem — niewłaściwe użycie grozi uzależnieniem, ciężkimi działaniami niepożądanymi i zgonem. Zawsze stosuj Instanyl zgodnie z zaleceniami lekarza i ulotką producenta. W razie wątpliwości, nowych objawów lub podejrzenia przedawkowania skontaktuj się niezwłocznie z lekarzem lub wezwij pomoc.