IUB – wkładka wewnątrzmaciczna (IUD). Ulotka edukacyjna dla pacjenta

1. Nazwa leku i postać

Nazwa: IUB

Postać: wkładka wewnątrzmaciczna (IUD) – środek antykoncepcyjny przeznaczony do umieszczenia w jamie macicy przez wykwalifikowanego personel medyczny.

Warianty opakowań:

• IUB wkładka wewnątrzmaciczna – 1 szt.

2. Substancja czynna

W przekazanych danych nie podano substancji czynnej dla IUB. Wkładki wewnątrzmaciczne występują zwykle w dwóch kategoriach:

• Wkładki miedziane – zawierają miedź, która działa plemnikobójczo i zapobiega zapłodnieniu.
• Wkładki hormonalne – uwalniają małe dawki lewonorgestrelu, zagęszczają śluz szyjkowy, zmniejszają ruchliwość plemników i mogą hamować rozrost endometrium.

Aby potwierdzić dokładny skład i mechanizm działania konkretnego wyrobu IUB, sprawdź etykietę opakowania lub skontaktuj się z lekarzem/producentem.

3. Wskazania do stosowania

• Długoterminowa antykoncepcja dla kobiet/ osób z macicą. Skuteczność utrzymuje się przez kilka lat (czas zależy od rodzaju i modelu wkładki).
• Antykoncepcja awaryjna – dotyczy wkładek miedzianych, które mogą być założone do 5 dni po niezabezpieczonym stosunku (decyzję podejmuje lekarz).
• Łagodzenie obfitych miesiączek – dotyczy wyłącznie wkładek hormonalnych (lewonorgestrel), które często zmniejszają krwawienia z czasem.

Wkładka IUB nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (STI). W razie ryzyka STI stosuj prezerwatywę.

4. Dawkowanie i sposób podawania

Wkładkę zakłada i usuwa wyłącznie przeszkolony personel medyczny w gabinecie. Nie należy próbować zakładać ani usuwać wkładki samodzielnie.

Założenie

• Wkładkę można założyć w dowolnym dniu cyklu, jeśli wykluczono ciążę; często zakłada się ją podczas miesiączki.
• Po porodzie zwykle zaleca się odczekanie do obkurczenia macicy; dokładny termin ustala lekarz (inne zalecenia po cięciu cesarskim vs. porodzie siłami natury).
• Po poronieniu lub terminacji – możliwe szybkie założenie po ocenie lekarza.

Po założeniu

• Możliwe są skurcze i plamienie przez kilka dni. Pomocne bywają dostępne bez recepty leki przeciwbólowe (np. ibuprofen, o ile nie ma przeciwwskazań).
• W zależności od typu wkładki i dnia cyklu przy założeniu, lekarz poinformuje, czy i jak długo stosować dodatkowe zabezpieczenie (np. przez 7 dni).
• Nici kontrolne zwykle są wyczuwalne przy ujściu szyjki macicy. Sprawdzaj ich obecność raz w miesiącu, najlepiej po miesiączce.
• Wizyty kontrolne: zwykle po 4–12 tygodniach od założenia, a następnie zgodnie z zaleceniem lekarza.

Usunięcie i wymiana

• Wkładkę usuwa się w gabinecie, pociągając za nici. W tym samym czasie można założyć nową.
• Maksymalny czas pozostawienia w macicy zależy od rodzaju i modelu (sprawdź w dokumentacji produktu).

5. Działania niepożądane

Częste lub umiarkowane

• Skurcze i ból podbrzusza po założeniu.
• Plamienia i nieregularne krwawienia w pierwszych miesiącach.
• Wkładka miedziana: obfitsze, dłuższe i/lub bardziej bolesne miesiączki (zwłaszcza początkowo).
• Wkładka hormonalna: nieregularne krwawienia na początku, z czasem miesiączki skąpe lub brak; możliwy ból piersi, trądzik, zmiany nastroju (zwykle łagodne).

Rzadkie, ale poważne

• Wydalenie wkładki (częściowe lub całkowite), najczęściej w pierwszych miesiącach.
• Zapalenie narządów miednicy mniejszej, głównie w pierwszych 20 dniach po założeniu.
• Perforacja (przedziurawienie) ściany macicy podczas zakładania – bardzo rzadkie, wymaga pilnej oceny lekarskiej.
• Ciąża podczas stosowania wkładki – rzadko; jeśli wystąpi, rośnie względne ryzyko ciąży ektopowej (pozamacicznej) i wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.
• Reakcje alergiczne/ nadwrażliwość (np. na miedź – w przypadku wkładek miedzianych).

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli pojawi się silny ból, gorączka, cuchnąca wydzielina, bardzo obfite krwawienie, brak wyczuwalnych nitek, nagłe omdlenia lub podejrzenie ciąży.

6. Przeciwwskazania

• Potwierdzona lub podejrzewana ciąża.
• Aktywne zakażenie miednicy mniejszej lub ostry stan zapalny narządów płciowych.
• Niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych.
• Wady anatomiczne macicy lub mięśniaki znacznie zniekształcające jamę macicy.
• Nowotwory narządu rodnego wymagające leczenia (wg oceny lekarza).
• Nadwrażliwość na składniki wkładki.
• Dla wkładki miedzianej: choroba Wilsona, potwierdzona alergia na miedź.
• Dla wkładki hormonalnej: czynny rak piersi, ciężkie choroby wątroby, niektóre guzy wątroby.

Decyzję o kwalifikacji do założenia podejmuje lekarz po wywiadzie i badaniu.

7. Interakcje z innymi lekami

• Wkładki miedziane nie zawierają hormonów i nie wchodzą w typowe interakcje lekowe.
• Wkładki hormonalne działają głównie miejscowo; istotne interakcje z lekami są mało prawdopodobne. Zawsze poinformuj lekarza o wszystkich stosowanych lekach, w tym ziołowych (np. dziurawiec) i suplementach.
• Leki przeciwzakrzepowe i zaburzenia krzepnięcia: mogą nasilać krwawienia miesiączkowe – omów z lekarzem, zwłaszcza przy wkładce miedzianej.
• Wyroby higieniczne: używanie kubeczka menstruacyjnego może nieznacznie zwiększać ryzyko przemieszczenia/ wydalenia wkładki; opróżniaj go ostrożnie, zawsze przerywając podciśnienie i unikaj pociągania za nici.
• Badania obrazowe: poinformuj personel o posiadaniu wkładki przed MRI/RTG/USG; zazwyczaj nie stanowi to przeciwwskazania, ale informacja jest ważna organizacyjnie.

8. Uwagi dla pacjenta

• Wkładka nie chroni przed STI/HIV – w razie ryzyka stosuj prezerwatywę.
• Sprawdzaj obecność nitek raz w miesiącu. Jeśli ich nie wyczuwasz lub wyczuwasz twardy element wkładki, wstrzymaj się od współżycia lub stosuj prezerwatywę i skontaktuj się z lekarzem.
• Zgłoś się pilnie, jeśli: wystąpi gorączka, nasilający się ból podbrzusza, nieprzyjemny zapach wydzieliny, bardzo obfite krwawienie, objawy ciąży (nudności, tkliwość piersi, brak miesiączki).
• Aktywność fizyczna, kąpiele i współżycie są zwykle dozwolone po ustąpieniu dolegliwości po założeniu; zastosuj się do zaleceń lekarza.
• Zabierz kartę informacyjną wkładki (jeśli wydano) – zawiera datę założenia i orientacyjny termin wymiany.
• Planowanie ciąży: po usunięciu płodność zwykle powraca szybko.

9. Ostrzeżenie edukacyjne

Niniejszy materiał ma charakter edukacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej ani ulotki producenta. Informacje oparto wyłącznie na przekazanych danych i ogólnych zasadach stosowania wkładek wewnątrzmacicznych. Skład, czas działania i szczegółowe zalecenia dla IUB mogą się różnić w zależności od wariantu. Przed podjęciem decyzji o założeniu, wymianie lub usunięciu wkładki skonsultuj się z lekarzem.