Czym jest tabletka „dzień po” i kiedy się ją stosuje?

Tabletka „dzień po” to antykoncepcja awaryjna – metoda stosowana po niezabezpieczonym stosunku lub awarii antykoncepcji (np. pęknięcie prezerwatywy, pominięcie tabletek antykoncepcyjnych). Jej celem jest opóźnienie lub zahamowanie owulacji, aby zapobiec zapłodnieniu. Skuteczność jest najwyższa, gdy lek przyjmie się jak najszybciej po zdarzeniu ryzykownym.

Antykoncepcja awaryjna nie przerywa istniejącej ciąży i nie działa, jeśli doszło już do implantacji zarodka. To nie jest środek wczesnoporonny.

Rodzaje tabletek „dzień po”: uliprystal a lewonorgestrel

W Polsce dostępne są dwa główne rodzaje substancji czynnych:

• Uliprystalu octan (UPA) – np. ellaOne 30 mg.
  • Okno czasowe: do 120 godzin (5 dni) po stosunku, ale im wcześniej, tym lepiej.
  • Skuteczność: wyższa niż lewonorgestrel w późniejszym oknie (po 72 h).
  • Interakcje: wymaga szczególnej uwagi przy jednoczesnym stosowaniu niektórych leków (np. induktorów enzymatycznych).
• Lewonorgestrel (LNG) – np. Escapelle 1,5 mg.
  • Okno czasowe: do 72 godzin (3 dni), najlepiej w ciągu pierwszych 12–24 godzin.
  • Skuteczność: bardzo dobra przy szybkim zastosowaniu; spada z każdą kolejną godziną.

Wybór preparatu zależy od czasu, jaki upłynął od zdarzenia, indywidualnych przeciwwskazań oraz dostępności.

Czy w Polsce potrzebna jest recepta? Zasady i wiek

W Polsce tabletki „dzień po” są wydawane na receptę. Od 2024 r. wprowadzono ważną zmianę: farmaceuta w aptece może wystawić receptę na preparat zawierający uliprystalu octan po przeprowadzeniu krótkiej konsultacji farmaceutycznej. Dotyczy to osób, które ukończyły 15 lat (weryfikacja wieku dokumentem tożsamości). W praktyce oznacza to, że w wielu przypadkach możesz uzyskać e-receptę bez umawiania się do lekarza.

Dla preparatów z lewonorgestrelem receptę nadal wystawia lekarz (POZ, ginekolog, prywatnie/telemedycznie). W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zaproponować inny schemat postępowania (np. zastosowanie UPA zamiast LNG ze względu na upływ czasu).

Uwaga: szczegółowe rozwiązania organizacyjne i dostępność usługi farmaceutycznej mogą różnić się między aptekami. Warto zadzwonić i upewnić się, czy dana apteka prowadzi konsultacje w tym zakresie.

Kto może wypisać receptę i jak najszybciej ją uzyskać?

W Polsce receptę na tabletkę „dzień po” mogą wystawić:

• Lekarz POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) – wizyta dla osób ubezpieczonych w NFZ jest bezpłatna, ale dostępność „na już” bywa ograniczona.
• Lekarz prywatnie – stacjonarnie lub przez telemedycynę (e-wizyta, e-recepta). Z reguły najszybsza opcja poza apteką.
• Farmaceuta w aptece – w odniesieniu do uliprystalu, po krótkim wywiadzie i ocenie przeciwwskazań. Często najszybsza ścieżka, bo „od ręki”.

W nagłych sytuacjach liczy się czas. Jeśli masz 15+ i w pobliżu jest apteka realizująca konsultacje – to zwykle najszybszy sposób uzyskania e-recepty i wykupienia leku jednocześnie.

Ile kosztuje recepta na tabletkę „dzień po” – konkretne scenariusze

Na całkowity koszt składają się dwie części: koszt uzyskania recepty oraz cena leku. Poniżej rozpisujemy typowe scenariusze i widełki cenowe, które spotyka się w Polsce.

1) Wizyta u lekarza w ramach NFZ

• Koszt recepty: 0 zł (dla osób ubezpieczonych; wizyta bezpłatna).
• Czas: bywa różnie – umówienie „na dziś” może być trudne.
• Plusy: brak opłat, możliwość szerszej konsultacji.
• Minusy: ryzyko opóźnienia, a czas istotnie wpływa na skuteczność.

2) Prywatna wizyta/telemedycyna

• Koszt recepty: zwykle 59–200 zł, zależnie od placówki i czasu (noc/święta mogą być droższe).
• Czas: często tego samego dnia, niekiedy w 15–60 minut.
• Plusy: szybko, wygodnie, e-recepta SMS/emalią.
• Minusy: koszt usługi.

3) Konsultacja u farmaceuty w aptece (uliprystal, 15+)

• Koszt recepty: najczęściej 0–50 zł (wiele aptek prowadzi usługę bezpłatnie; inne pobierają niewielką opłatę serwisową).
• Czas: zwykle „od ręki” – konsultacja trwa kilka–kilkanaście minut.
• Plusy: szybko, w jednym miejscu otrzymujesz e-receptę i wykupujesz lek.
• Minusy: usługa dotyczy wyłącznie uliprystalu; nie każda apteka uczestniczy.

Podsumowanie: jeżeli zależy Ci na najszybszym dostępie i masz 15+, najczęściej opłaca się wizyta w aptece oferującej konsultację farmaceutyczną; koszt recepty bywa wtedy zerowy lub symboliczny. Jeśli wybierasz telemedycynę – dopłacisz za usługę, ale zyskasz wygodę i elastyczność czasową. Wizyta w NFZ to opcja bezkosztowa, o ile termin nie spowoduje opóźnienia przyjęcia leku.

Ile kosztuje sama tabletka „dzień po” (lek)?

Widełki cenowe w polskich aptekach (ceny orientacyjne, mogą różnić się w zależności od miasta, sieci i dostępności):

• Uliprystalu octan 30 mg (np. ellaOne): zwykle ok. 80–160 zł.
• Levonorgestrel 1,5 mg (np. Escapelle): zwykle ok. 35–80 zł.

Antykoncepcja awaryjna nie jest standardowo refundowana – płacisz 100% ceny. Warto sprawdzić kilka aptek w okolicy lub skorzystać z porównywarek cen, aby znaleźć najkorzystniejszą ofertę. Pamiętaj jednak: czas jest najważniejszy – nie odkładaj zakupu, jeśli jedna apteka ma lek dostępny od ręki.

Co wpływa na koszt recepty i leku?

• Wybrana ścieżka uzyskania recepty – NFZ (0 zł), apteka (0–50 zł), telemedycyna/prywatnie (59–200+ zł).
• Rodzaj preparatu – uliprystal jest zwykle droższy od lewonorgestrelu, ale ma dłuższe okno działania.
• Miasto i sieć aptek – ceny detali mogą się znacząco różnić między lokalizacjami.
• Dostępność „od ręki” – jeśli lek jest rzadki w danej okolicy, cena bywa wyższa.
• Pora dnia/tygodnia – nocne i świąteczne usługi prywatne bywają droższe.
• Promocje akcyjne – niektóre apteki okresowo obniżają ceny.

Jak zapłacić mniej: praktyczne wskazówki

• Rozważ konsultację u farmaceuty (jeśli masz 15+) – często bezpłatnie lub do 50 zł i najszybciej.
• Porównaj ceny w kilku aptekach – zadzwoń lub sprawdź w aplikacjach/serwisach porównujących ceny leków. Zwróć uwagę na realną dostępność.
• Telemedycyna z rozsądną ceną – wiele serwisów oferuje e-receptę w 15–60 min za 59–99 zł; sprawdź opinie i legalność podmiotu.
• Nie odkładaj decyzji – wyższa skuteczność często oznacza mniejsze ryzyko dalszych kosztów (np. testów, konsultacji).
• Sprawdź alternatywę preparatu – jeśli minęło mniej niż 72 h, lekarz może rozważyć tańszy lewonorgestrel; jeśli 72–120 h – uliprystal bywa lepszym wyborem.

Kroki: jak szybko zdobyć e-receptę i lek

1. Oceń czas od zdarzenia. Jeśli:
   • 0–72 h: możliwy LNG (tańszy) lub UPA.
   • 72–120 h: wskazany UPA.
2. Wybierz ścieżkę recepty:
   • Apteka z konsultacją farmaceutyczną (UPA, 15+).
   • Telemedycyna/prywatnie (UPA lub LNG).
   • Lekarz POZ (jeśli uzyskasz szybki termin).
3. Przygotuj dane: PESEL, lista przyjmowanych leków, data i godzina zdarzenia, masa ciała (czasem istotna), alergie, ewentualne choroby przewlekłe.
4. Odbierz e-receptę (4-cyfrowy kod SMS lub e-mail) i sprawdź dostępność leku w najbliższej aptece. W przypadku konsultacji w aptece – realizujesz wszystko na miejscu.
5. Przyjmij lek jak najszybciej. Jeśli wymiotujesz w ciągu 3 godzin od przyjęcia – skontaktuj się z farmaceutą/lekarzem; może być konieczna kolejna dawka.

FAQ: najczęstsze pytania o koszty i dostęp

Czy recepta na tabletkę „dzień po” jest płatna?

Recepta jako dokument jest bezpłatna; płacisz za usługę jej wystawienia w trybie prywatnym/telemedycznym lub ewentualną opłatę za konsultację w aptece. W NFZ nie płacisz za wizytę, ale musisz dostać termin odpowiednio szybko.

Ile kosztuje ellaOne (uliprystal)?

Najczęściej 80–160 zł, w zależności od apteki i dostępności.

Ile kosztuje Escapelle (lewonorgestrel)?

Zwykle 35–80 zł. To tańsza opcja, ale okno czasowe jest krótsze (do 72 h).

Czy farmaceuta może wypisać receptę na każdy rodzaj „dzień po”?

W praktyce usługa dotyczy uliprystalu i osób 15+. Receptę na lewonorgestrel wystawia lekarz.

Czy są dodatkowe koszty po zakupie?

Niekiedy wykonuje się test ciążowy po około 3 tygodniach (zwłaszcza jeśli miesiączka się spóźnia) – koszt kilku–kilkunastu złotych. Dodatkowe konsultacje są indywidualne.

Czy mogę kupić lek online i zamówić z dostawą?

W Polsce sprzedaż wysyłkowa leków na receptę dla pacjentów jest co do zasady ograniczona. Najbezpieczniej zarezerwować lek online i odebrać w aptece stacjonarnej.

Jak długo ważna jest e-recepta na „dzień po”?

Standardowo e-recepta ważna jest 30 dni, ale w przypadku antykoncepcji awaryjnej powinna być zrealizowana natychmiast ze względu na skuteczność zależną od czasu.

Czy osoba niepełnoletnia może uzyskać tabletkę „dzień po” w aptece?

Farmaceuta może wystawić receptę na uliprystal po konsultacji osobom, które ukończyły 15 lat (wymagana weryfikacja wieku). Dla młodszych pacjentów konieczna jest konsultacja lekarska z udziałem opiekuna prawnego zgodnie z przepisami dot. zgody na świadczenia zdrowotne.

Bezpieczeństwo i ważne ostrzeżenia

• Im szybciej, tym lepiej: skuteczność gwałtownie spada z upływem czasu. Nie zwlekaj, by „oszczędzić kilka złotych” kosztem skuteczności.
• Interakcje lekowe: poinformuj lekarza/farmaceutę m.in. o lekach na padaczkę, gruźlicę, zakażenia HIV, o preparatach z dziurawcem; mogą osłabiać działanie antykoncepcji awaryjnej.
• Masa ciała i BMI: niektóre dane sugerują niższą skuteczność przy wyższej masie/BMI, szczególnie dla LNG; UPA bywa preferowany. Decyzję skonsultuj ze specjalistą.
• Karmienie piersią: przy UPA konieczna może być przerwa w karmieniu (zwykle 7 dni). Przy LNG przerwa jest krótsza. Skonsultuj zasady odciągania i utylizacji pokarmu.
• Druga dawka: jeśli wymiotujesz w ciągu 3 godzin od przyjęcia – pilnie skontaktuj się z apteką/lekarzem.
• Brak krwawienia lub opóźnienie miesiączki: wykonaj test ciążowy po ok. 3 tygodniach lub wcześniej, jeśli występują objawy ciąży.
• To nie metoda stała: „dzień po” nie jest do regularnego stosowania. Porozmawiaj o długoterminowej antykoncepcji (tabletki, wkładki, implant, plaster, krążek).
• Ochrona przed STI: tabletka „dzień po” nie chroni przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. Używaj prezerwatyw i rozważ testy, jeśli miało miejsce ryzyko ekspozycji.

Wnioski: ile realnie zapłacisz za „dzień po”?

W typowym, pilnym scenariuszu osoba 15+ udaje się do apteki z konsultacją farmaceutyczną i otrzymuje receptę na uliprystal bez opłaty lub za symboliczne 10–50 zł, po czym kupuje lek za 80–160 zł. Całość zwykle zamyka się w 80–210 zł. Przy telemedycynie do ceny leku doliczysz koszt konsultacji (np. 59–200 zł), co daje ok. 140–360 zł. Wizyta w NFZ może być bezkosztowa pod kątem recepty, ale tylko wtedy, gdy uzyskasz ją wystarczająco szybko.

Najważniejsze jest, by nie tracić czasu. Wybierz najszybszą dostępna ścieżkę, poinformuj specjalistę o lekach i chorobach, a następnie rozważ stałą metodę antykoncepcji, by uniknąć stresu i dodatkowych kosztów w przyszłości.