ICD‑10: co oznacza kod I70.2 i do czego służy

ICD‑10 to międzynarodowa klasyfikacja chorób stosowana w dokumentacji medycznej. Dla miażdżycy tętnic kończyn dolnych używa się kodu I70.2 – „miażdżyca tętnic kończyn”. W praktyce:

• I70.2 potwierdza rozpoznanie miażdżycy tętnic kończyn (dolnych i/lub górnych), najczęściej dotyczy nóg.
• W niektórych systemach (np. ICD‑10‑CM) stosuje się rozszerzenia określające m.in. chromanie przestankowe, ból spoczynkowy czy obecność zgorzeli. W standardowym ICD‑10 używanym w Polsce najczęściej wystarcza czteroznakowy kod I70.2.
• Kod pomaga w statystyce i rozliczeniach, ale nie opisuje pełnego planu leczenia. O tym decyduje obraz kliniczny, badania i indywidualne ryzyko.

Objawy i kiedy zgłosić się do lekarza

Najbardziej typowym objawem jest chromanie przestankowe – ból, uczucie zmęczenia lub kurcze w łydkach (rzadziej w udach lub pośladkach) pojawiające się podczas chodzenia i ustępujące po krótkim odpoczynku. Inne sygnały to:

• zimne stopy, bladość lub sinienie palców,
• osłabione lub niewyczuwalne tętno na stopach,
• cienka, błyszcząca skóra, ubytek owłosienia na podudziach, wolny wzrost paznokci,
• rany lub owrzodzenia na palcach, pięcie czy krawędzi stopy, gojące się opornie,
• ból spoczynkowy stopy (często silniejszy w nocy, ustępujący po opuszczeniu nogi w dół).

Pilnie zgłoś się po pomoc, jeśli pojawi się nagły, silny ból kończyny, gwałtowne oziębienie, bladość/sinienie, drętwienie lub brak tętna – to może być ostre niedokrwienie kończyny i stan zagrożenia utraty kończyny.

Diagnostyka: ABI, USG Doppler i inne badania

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym i prostych testach:

• ABI (wskaźnik kostka‑ramię) – stosunek ciśnienia skurczowego na kostce do ciśnienia na ramieniu. ABI ≤ 0,90 potwierdza PAD; w cukrzycy lub zaawansowanej miażdżycy ściany mogą być nieściśliwe – wtedy pomocny bywa TBI (wskaźnik palec‑ramię).
• USG Doppler tętnic kończyn – ocenia przepływ i lokalizację zwężeń.
• Test marszowy (z pomiarem dystansu bezbólowego i maksymalnego).
• Angio‑TK lub angio‑MR – przy planowaniu zabiegów rewaskularyzacyjnych.
• Badania ogólne: lipidogram, glikemia/HbA1c, kreatynina, ewentualnie markery zapalne, ocena ryzyka sercowo‑naczyniowego.

Styl życia w miażdżycy kończyn dolnych – filary terapii

Zmiany stylu życia są podstawą leczenia na każdym etapie PAD. Działają na przyczynę (stan zapalny, dysfunkcję śródbłonka, stres oksydacyjny) i objawy (poprawiają wydolność marszową). Najsilniejszy wpływ mają:

• Rzucenie palenia – zmniejsza ryzyko amputacji i zawału, spowalnia progresję zwężeń.
• Regularne, ukierunkowane chodzenie – wydłuża dystans bezbólowy nawet 50–200% po kilku miesiącach.
• Dieta śródziemnomorska/DASH – obniża LDL, ciśnienie, stan zapalny.
• Redukcja masy ciała (jeśli nadmierna), zdrowy sen i zarządzanie stresem.
• Pielęgnacja stóp i odpowiednie obuwie – zapobieganie urazom i owrzodzeniom.

Styl życia działa synergistycznie z farmakoterapią (statyny, leki przeciwpłytkowe, leki na nadciśnienie/cukrzycę). Decyzje o lekach zawsze podejmujesz z lekarzem prowadzącym.

Dieta: jak jeść, aby chronić tętnice i łagodzić objawy

Najlepiej udokumentowany wzorzec żywieniowy w chorobach naczyń to dieta śródziemnomorska (warianty DASH, portfolio diet). Co to znaczy w praktyce?

Codzienna baza

• Warzywa i owoce: 5–7 porcji dziennie (co najmniej połowa to warzywa). Różne kolory = różne polifenole.
• Produkty pełnoziarniste: pieczywo razowe, kasze (gryczana, pęczak), brązowy ryż, pełnoziarnisty makaron.
• Zdrowe tłuszcze: oliwa z oliwek extra virgin, olej rzepakowy; orzechy i nasiona (garść dziennie).
• Białko: ryby 2× w tygodniu (w tym tłuste morskie), rośliny strączkowe 2–4× w tygodniu; drób zamiast czerwonego mięsa.
• Nabiał fermentowany (kefir, jogurt naturalny) zamiast serów twardych.

Ograniczaj

• tłuszcze trans i nadmiar tłuszczów nasyconych (przetworzone przekąski, fast‑food, wyroby cukiernicze),
• czerwone i przetworzone mięso (wędliny, parówki),
• cukry dodane i napoje słodzone,
• sól – cel: <5 g soli/dzień (≈ 2 g sodu). Zamień na zioła, cytrusy, przyprawy.

Składniki o udokumentowanej korzyści

• Błonnik rozpuszczalny (płatki owsiane, jęczmień, strączki) – pomaga obniżyć LDL.
• Fitosterole (wzbogacane produkty roślinne) – 1,5–2 g/d może dodatkowo obniżyć LDL; rozważ z dietetykiem/lekarzem.
• Omega‑3 – preferencyjnie z ryb; suplementacja według zaleceń lekarza (możliwe interakcje z lekami przeciwkrzepliwymi).
• Polifenole – oliwa EV, orzechy, kakao o wysokiej zawartości kakao, jagody, zielona herbata.

Alkohol i nawodnienie

Jeśli pijesz alkohol – ogranicz do umiarkowanych ilości; u wielu osób z PAD (szczególnie z nadciśnieniem, migotaniem przedsionków, chorobą wątroby) najlepiej maksymalnie ograniczyć lub całkowicie zrezygnować. Dbaj o regularne nawodnienie, zwłaszcza w czasie wysiłku i upałów.

Praktyczne wskazówki

• Skład talerza: ok. 1/2 warzywa, 1/4 pełne ziarna, 1/4 białko, do tego 1–2 łyżki oliwy.
• Planowanie zakupów i posiłków tygodniowo zmniejsza pokusy i marnowanie żywności.
• Jeśli masz cukrzycę – zwracaj uwagę na ładunek glikemiczny i regularność posiłków.

Aktywność fizyczna: program chodzenia krok po kroku

Trening marszowy to terapia pierwszego wyboru w chromaniu przestankowym. Zwiększa gęstość naczyń, poprawia funkcję śródbłonka i wydolność mięśni.

Jak ćwiczyć bezpiecznie

• Częstotliwość: 3–5 razy w tygodniu.
• Czas: 30–60 minut łącznie (z przerwami), przez co najmniej 12 tygodni.
• Intensywność: idź tak, by pojawił się umiarkowany ból/dyskomfort w łydce, zatrzymaj się do ustąpienia, powtórz cykl. Taki trening bodźcuje krążenie oboczne.
• Rozgrzewka i schłodzenie: 5–10 minut spokojnego marszu.
• Alternatywy/uzupełnienie: Nordic walking, rower stacjonarny, pływanie; 2×/tydz. lekki trening siłowy dużych grup mięśni (z naciskiem na nogi i mięśnie posturalne).

Kiedy nie ćwiczyć samodzielnie

• ból spoczynkowy, owrzodzenia głębokie lub zakażone rany,
• nagłe nasilenie bólu, zmiana koloru/temperatury stopy,
• świeżo po zabiegu rewaskularyzacyjnym – plan ćwiczeń ustala lekarz/fizjoterapeuta.

Jeżeli masz dostęp do nadzorowanych programów treningowych (supervised exercise therapy) – skorzystaj; efekty są zwykle lepsze niż samodzielne ćwiczenia.

Wskazówki praktyczne

• Buty sportowe z dobrą amortyzacją i szerokim przodostopiem; skarpety bezuciskowe.
• W chłodne dni ubiór „na cebulkę”; zimno może nasilać objawy.
• Prowadź dziennik dystansu i objawów – motywuje i ułatwia korektę planu.

Rzucenie palenia: najważniejsza decyzja

Tytoń dramatycznie przyspiesza miażdżycę, zwiększa ryzyko amputacji, zawału i udaru. Rzucenie palenia to najskuteczniejsza zmiana stylu życia w PAD.

Jak zwiększyć szanse na sukces

• Ustal konkretną datę i plan. Usuń papierosy i zapalniczki z otoczenia.
• Rozważ farmakoterapię wspierającą (nikotynowa terapia zastępcza, wareniklina, bupropion) – dobór z lekarzem.
• Korzystaj z poradnictwa antynikotynowego, aplikacji i wsparcia bliskich.
• Unikaj „tylko jednego papierosa” i pułapki zamiany na długotrwałe e‑papierosy.

Kontrola chorób współistniejących i farmakoterapia

PAD to manifestacja uogólnionej miażdżycy, dlatego kluczowa jest kompleksowa kontrola czynników ryzyka. Ogólne cele (indywidualizuj z lekarzem):

• Cholesterol LDL: zwykle docelowo poniżej 55–70 mg/dl w zależności od ryzyka. Leki pierwszego wyboru: statyny; ewentualnie ezetymib/PCSK9.
• Ciśnienie tętnicze: docelowo ok. <130/80 mmHg jeśli tolerowane. Często stosuje się ACEI/ARB, czasem z diuretykiem lub antagonistą wapnia.
• Cukrzyca: najczęściej HbA1c w okolicy ≤7% (zależnie od wieku, ryzyka hipoglikemii). Korzystne kardiometabolicznie: SGLT2 i GLP‑1RA.
• Leczenie przeciwpłytkowe: u objawowych chorych zwykle jeden lek przeciwpłytkowy (np. ASA lub klopidogrel – wybór indywidualny). U wybranych po rewaskularyzacji możliwe inne schematy – decyzja specjalisty.
• Aktywne szczepienia (np. przeciw grypie) – zmniejszają ryzyko powikłań sercowo‑naczyniowych.

Przyjmuj leki zgodnie z zaleceniami. Nie odstawiaj na własną rękę. W razie działań niepożądanych zgłoś się do lekarza – często możliwa jest modyfikacja terapii.

Pielęgnacja stóp, obuwie i bezpieczeństwo na co dzień

Niedokrwienie utrudnia gojenie nawet drobnych urazów. Dobra rutyna może zapobiec poważnym powikłaniom:

Codzienna rutyna

• Codziennie oglądaj stopy (także między palcami); użyj lusterka lub pomocy bliskiej osoby.
• Myj, dokładnie osuszaj (szczególnie przestrzenie międzypalcowe), stosuj kremy nawilżające na skórę podeszw i grzbietów (nie między palcami).
• Paznokcie obcinaj prosto, bez zaokrąglania boków; w razie problemów skorzystaj z podologa.
• Nie stosuj agresywnych środków na odciski/kurzajki – ryzyko oparzeń i owrzodzeń. Uporczywe zmiany konsultuj ze specjalistą.

Obuwie i skarpety

• Buty wygodne, z szerokim przodostopiem, odpowiednią amortyzacją, miękkim wykończeniem wewnątrz; brak szwów uciskających.
• Skarpety bezuciskowe, z naturalnych lub technicznych włókien odprowadzających wilgoć.
• Przed założeniem butów sprawdź wnętrze – kamyki, zagięte wkładki to częsta przyczyna otarć.

Termika i ochrona

• Unikaj termoforów i poduszek elektrycznych na stopy – ryzyko poparzeń przy zaburzonej czuciu.
• Chroń stopy przed zimnem (warstwowy ubiór) i urazami (chodzenie boso – niezalecane).

W cukrzycy i/lub neuropatii znaczenie profilaktyki stóp rośnie kilkukrotnie – rozważ regularne wizyty u podologa.

Praca, podróże, pory roku – praktyczne wskazówki

• Praca siedząca: wstawaj co 30–60 min, zrób 1–2 min marszu w miejscu lub wspięcia na palce.
• Długie podróże: co 60–90 min przerwa na przejście; nawodnienie. Kompresjoterapia bywa pomocna w obrzękach, ale przy istotnym niedokrwieniu stosuj tylko po konsultacji z lekarzem.
• Chłód nasila objawy – planuj ćwiczenia w cieplejszych godzinach, noś ciepłe skarpety i rękawiczki.

Mity i fakty o miażdżycy kończyn dolnych

• „To normalne z wiekiem.” – Fałsz. Starzenie się nie musi oznaczać bólu nóg przy chodzeniu; to objaw choroby wymagającej działania.
• „Skoro ból mija w spoczynku, to nic groźnego.” – Fałsz. Chromanie przestankowe zwiększa ryzyko zawału i udaru.
• „Lepiej nie ćwiczyć, żeby nie pogorszyć stanu.” – Fałsz. Odpowiednio prowadzony trening jest jedną z najskuteczniejszych terapii.
• „Leki załatwią sprawę.” – Częściowo. Leki są niezbędne, ale bez zmian stylu życia efekty będą ograniczone.

Checklista: 10 rzeczy, na które warto zwrócić uwagę

1. Rzuć palenie (z pomocą farmakologiczną i poradnictwem).
2. Chodź treningowo 3–5×/tydz. 30–60 min z przerwami przy bólu.
3. Wprowadź dietę śródziemnomorską, ogranicz sól do <5 g/d.
4. Utrzymuj LDL w zalecanym zakresie (regularne kontrole).
5. Kontroluj ciśnienie i glikemię zgodnie z zaleceniami.
6. Dbaj o stopy codziennie; noś odpowiednie obuwie.
7. Planuj przerwy od siedzenia i krótkie ćwiczenia łydek.
8. Śpij 7–8 godzin; pracuj nad stresem i nastrojem.
9. Przyjmuj leki zgodnie z planem, nie odstawiaj samodzielnie.
10. Wracaj do lekarza, jeśli objawy się nasilają lub pojawiają się rany.

Uwaga: Informacje w artykule mają charakter edukacyjny i nie zastępują indywidualnej porady lekarskiej.

FAQ: najczęstsze pytania

Czy kod I70.2 w ICD‑10 oznacza konieczność operacji?

Nie. I70.2 to kod rozpoznania miażdżycy tętnic kończyn. O operacji decydują objawy, wyniki badań i odpowiedź na leczenie zachowawcze. Wiele osób dobrze funkcjonuje dzięki zmianom stylu życia i lekom.

Jak długo trzeba ćwiczyć, żeby zobaczyć efekty?

Pierwsze efekty (większy dystans bezbólowy) pojawiają się zwykle po 4–6 tygodniach regularnych treningów, a pełniejsze po 12 tygodniach i dłużej.

Czy kompresyjne skarpety są dobre przy miażdżycy nóg?

Przy istotnym niedokrwieniu kompresja może być przeciwwskazana. Stosuj tylko po ocenie przepływów (np. ABI) i zaleceniu lekarza, szczególnie jeśli masz owrzodzenia lub ból spoczynkowy.

Czy suplementy wystarczą, by obniżyć cholesterol?

Zwykle nie. Podstawą są dieta i leki o udokumentowanej skuteczności (statyny, ezetymib, PCSK9). Suplementy mogą być dodatkiem w wybranych sytuacjach – decyzja z lekarzem/dietetykiem.

Jaki jest idealny but do chodzenia przy PAD?

Lekki, elastyczny, z dobrą amortyzacją i szerokim przodostopiem, bez uciskających szwów wewnątrz. W razie deformacji stóp – rozważ wkładki ortopedyczne.