Guzki krwawnicze (hemoroidy) i ICD-10 – co to jest?

Guzki krwawnicze odbytu, potocznie hemoroidy lub żylaki odbytu, to powiększone i nadmiernie wypełnione krwią poduszeczki naczyniowe zlokalizowane w kanale odbytu i odbytnicy. Mogą być wewnętrzne (nad linią grzebieniastą) lub zewnętrzne (poniżej linii grzebieniastej), a ich objawy różnią się nieco w zależności od lokalizacji i stopnia zaawansowania.

W klasyfikacji ICD-10 hemoroidy koduje się w grupie I84. W praktyce klinicznej używa się także podkategorii (np. hemoroidy wewnętrzne/zewnętrzne, z zakrzepicą, bez powikłań). Jeśli potrzebujesz precyzyjnego kodu na potrzeby dokumentacji lub rozliczeń, omów to z lekarzem lub rejestracją – zasady kodowania mogą różnić się w zależności od kontekstu klinicznego i płatnika.

Dla porządku: spotkasz zapisy „ICD-10”, „ICD‑10” oraz „icd 10” – wszystkie odnoszą się do tego samego standardu klasyfikacji chorób.

Kiedy podejrzewać guzki krwawnicze – najczęstsze objawy

Objawy hemoroidów bywają zmienne i nie zawsze korelują ze stopniem zaawansowania. Do najczęstszych należą:

• Jasnoczerwona krew przy wypróżnieniu – na papierze, na stolcu lub w muszli (zwykle bez domieszki śluzu i bez ciemnych skrzepów).
• Wypadanie guzków przy parciu (hemoroidy wewnętrzne II–IV stopnia), czasem z koniecznością odprowadzenia palcem.
• Świąd, pieczenie, dyskomfort w okolicy odbytu, wilgotność.
• Ból – typowy głównie dla hemoroidów zewnętrznych z zakrzepicą lub przy powikłaniach; nieskomplikowane hemoroidy wewnętrzne zwykle nie bolą.
• Guzek przy brzegu odbytu – twardy, bolesny w zakrzepicy zewnętrznej; miękki fałd skórny po przebytej chorobie.

Pamiętaj, że krwawienie z odbytu nie zawsze oznacza hemoroidy. Właśnie dlatego właściwa diagnostyka jest tak ważna.

Czerwone flagi: kiedy zgłosić się pilnie

Nie zwlekaj z pilną konsultacją (SOR/Nocna Pomoc Lekarska), jeśli występuje:

• Obfite, trwające krwawienie, zawroty głowy, omdlenia, kołatanie serca lub bladość (podejrzenie ostrej utraty krwi).
• Smoliste stolce albo ciemna krew ze skrzepami (może sugerować inne źródło krwawienia).
• Gorączka, silny ból, ropiejąca zmiana w okolicy odbytu (ryzyko ropnia/przetoki).
• Utrzymujące się chudnięcie, brak apetytu, anemia, zmiana rytmu wypróżnień lub cienkie, „ołówkowate” stolce.
• Krwawienie u osoby po 45.–50. roku życia bez wcześniejszej diagnostyki jelita grubego lub z wywiadem rodzinnym raka jelita.

Jakie badania wykonać? Przegląd metod diagnostycznych

Diagnostyka hemoroidów opiera się głównie na badaniu proktologicznym. W zależności od wieku, objawów i czynników ryzyka lekarz może zalecić:

• Badanie per rectum (palcem przez odbyt) i oglądanie okolicy odbytu.
• Anoskopię – wziernikowanie kanału odbytu i najniższej części odbytnicy.
• Rektoskopię/sigmoidoskopię – obejrzenie odbytnicy i esicy.
• Kolonoskopię – pełne badanie jelita grubego (w wybranych sytuacjach).
• Test na krew utajoną w kale (FIT/FOBT) – jako badanie przesiewowe lub uzupełniające.
• Morfologię krwi (z oceną niedokrwistości), czasem żelazo/ferrytynę.
• W szczególnych przypadkach: USG przezodbytnicze lub MRI miednicy – raczej nie do rozpoznania hemoroidów, a do różnicowania innych chorób (np. przetok, ropni, wypadania odbytnicy).

Badanie lekarskie: wywiad, oglądanie okolicy odbytu i badanie per rectum

To pierwszy i często decydujący etap. Lekarz zapyta o: charakter krwawienia, ból, świąd, wypadanie guzków, zaparcia/biegunkę, dietę, leki (zwłaszcza przeciwkrzepliwe), przebyte choroby i zabiegi, ciążę/połóg. Wywiad pomaga odróżnić hemoroidy od innych źródeł krwawienia.

Oglądanie okolicy odbytu pozwala ocenić obecność guzków zewnętrznych, zakrzepicy, szczeliny, wycieków, zmian skórnych. Badanie per rectum (krótkie, zwykle mało bolesne) pomaga wykryć bolesność, guz, napięcie zwieraczy, obecność krwi.

To badanie jest bezpieczne i standardowe. Dla komfortu stosuje się lubrykant, a badanie wykonuje się delikatnie, w odpowiedniej pozycji (np. na lewym boku).

Anoskopia – kluczowe badanie w kierunku hemoroidów

Anoskopia to krótkie wziernikowanie (kilka centymetrów) kanału odbytu przy użyciu jednorazowego lub sterylnego anoskopu. Pozwala bezpośrednio obejrzeć guzki wewnętrzne, ocenić ich liczbę, lokalizację i stopień (np. wg Golighiera I–IV), stwierdzić nadżerki, stan zapalny, źródło krwawienia. Często to badanie wystarcza do rozpoznania i zaplanowania leczenia zachowawczego lub zabiegowego (gumkowanie, skleroterapia, koagulacja).

Przygotowanie jest zwykle minimalne: wypróżnienie przed wizytą; czasem prosta mikrolewatywa 1–2 godziny wcześniej, jeśli zaleci lekarz. Badanie trwa kilka minut.

Rektoskopia/sigmoidoskopia

Rektoskopia (sztywna) lub sigmoidoskopia (giętka) pozwala ocenić większy odcinek jelita – odbytnicę i esicę. Wskazania obejmują m.in.:

• Nietypowy obraz, brak pewności co do źródła krwawienia, podejrzenie innych zmian (polipy, zapalenie).
• Utrzymujące się lub nawracające krwawienia, szczególnie u osób >40–45 r.ż.
• Dodatnie testy na krew utajoną, niedokrwistość, zaburzenia rytmu wypróżnień.

Przygotowanie zwykle obejmuje 1–2 mikrolewatywy kilka godzin przed badaniem (zgodnie z instrukcją placówki). Badanie trwa 5–15 minut.

Kolonoskopia – kiedy jest potrzebna?

Kolonoskopia to złoty standard oceny całego jelita grubego. Nie zawsze jest konieczna przy typowych hemoroidach, ale bywa niezbędna w sytuacjach:

• Wiek ≥45–50 lat i pierwszorazowe krwawienia z odbytu lub brak aktualnych badań przesiewowych.
• Objawy alarmowe: chudnięcie, niedokrwistość, przewlekła zmiana rytmu wypróżnień, bóle brzucha, dodatni FIT.
• Wywiad rodzinny raka jelita grubego lub polipowatości.
• Nawroty krwawień mimo leczenia, nietypowy przebieg.

Kolonoskopia wymaga pełnego przygotowania jelita (roztwory przeczyszczające dzień przed), najczęściej w sedacji dożylnej. Pozwala od razu usuwać polipy i pobierać wycinki do histopatologii.

Test na krew utajoną w kale (FIT/FOBT)

FIT (immunochemiczny test na hemoglobinę ludzką) i gFOBT (test gwajakolowy) wykrywają mikroskopijne krwawienie, niewidoczne gołym okiem. Zastosowanie:

• Badanie przesiewowe raka jelita grubego u osób bez objawów (FIT raz w roku/2 lata wg programów lokalnych).
• Uzupełnienie diagnostyki u chorych z niejednoznacznym obrazem, gdy kolonoskopii nie wykonuje się od razu.

Warto wiedzieć: FIT jest specyficzny dla krwi ludzkiej i nie wymaga restrykcyjnej diety, w przeciwieństwie do gFOBT. Dodatni wynik zawsze wymaga wyjaśnienia (najczęściej kolonoskopii), ale nie przesądza o raku – krwawić mogą także hemoroidy.

Badania krwi: morfologia i inne

Choć same w sobie nie rozpoznają hemoroidów, są ważne dla oceny wpływu krwawienia na organizm i planowania leczenia:

• Morfologia krwi – sprawdza poziom hemoglobiny, hematokryt i liczbę erytrocytów; pozwala wykryć niedokrwistość z niedoboru żelaza wskutek przewlekłych drobnych krwawień.
• Ferrytyna, żelazo – w razie podejrzenia niedoborów.
• Koagulogram (INR, APTT) – u osób na leczeniu przeciwkrzepliwym lub przed planowanym zabiegiem (np. gumkowaniem).
• Parametry zapalne (CRP) – tylko gdy podejrzewa się infekcję/ropień.

Inne badania w szczególnych sytuacjach

• USG przezodbytnicze (endosonografia) – pomocne w diagnostyce przetok, zwieraczy, ropni; rzadko potrzebne przy typowych hemoroidach.
• MRI miednicy – przy złożonych przetokach, podejrzeniu wypadania odbytnicy, nowotworów.
• Badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową – gdy w badaniu stwierdza się brodawki (kłykciny) czy owrzodzenia, które mogą naśladować „guzki”.
• Dermatoskopia/dermatolog – przy zmianach skórnych nietypowych dla hemoroidów.

Diagnostyka różnicowa: co poza hemoroidami może dawać podobne objawy?

To kluczowa część myślenia diagnostycznego. Objawy „hemoroidów” mogą maskować:

• Szczelinę odbytu – ostry, kłujący ból przy wypróżnieniu, krwawienie smugą na papierze.
• Polipy i nowotwory odbytnicy/okrężnicy – krwawienie, zmiana rytmu wypróżnień, chudnięcie.
• Zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna) – biegunki z krwią i śluzem.
• Ropień/przetoka okołoodbytnicza – ból, obrzęk, gorączka, wyciek ropy.
• Wypadanie odbytnicy – uwypuklenie śluzówki mylone z wypadaniem hemoroidów.
• Angiodysplazje – krwawienia zwłaszcza u osób starszych.
• Kłykciny kończyste (HPV), wyprysk okołoodbytniczy – „guzki”, świąd, zmiany skórne.
• Hematoma okołoodbytnicza (pęknięte naczynie podskórne) – nagły, bolesny siniec przy brzegu odbytu, bywa mylony z zakrzepicą hemoroidu.

Dlatego nawet przy „typowych” objawach warto wykonać co najmniej badanie per rectum i anoskopię.

Jak przygotować się do badań proktologicznych

• Na wizytę proktologiczną: zadbaj o wypróżnienie w dniu wizyty. Nie jest konieczny post. Jeśli lekarz zaleci, wykonaj mikrolewatywę na 1–2 godziny przed.
• Na rektoskopię/sigmoidoskopię: zwykle 1–2 mikrolewatywy zgodnie z instrukcją; lekkostrawny posiłek dzień wcześniej.
• Na kolonoskopię: pełne przygotowanie roztworami przeczyszczającymi; dokładnie stosuj się do zaleceń placówki.
• Na test FIT: zwykle bez specjalnej diety; pobierz próbkę zgodnie z instrukcją.
• Przynieś listę leków (szczególnie przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe), wyników badań, alergii. Poinformuj o ciąży lub jej podejrzeniu.

Praktyczny algorytm postępowania przy podejrzeniu hemoroidów

1. Oceń objawy: jasnoczerwona krew, świąd, wypadanie guzków, ból? Czy są „czerwone flagi” z sekcji wyżej?
2. Bez czerwonych flag, wiek <45–50 lat: umów wizytę u lekarza POZ lub proktologa. Oczekuj badania per rectum i anoskopii.
3. Z czerwonymi flagami, wiek ≥45–50 lat lub dodatni FIT/niedokrwistość: rozważ kolonoskopię zgodnie z zaleceniem lekarza.
4. Badania uzupełniające: morfologia ± ferrytyna; ewentualnie rektoskopia/sigmoidoskopia przy wątpliwościach.
5. Wynik badania decyduje o leczeniu: dieta i styl życia, leczenie miejscowe, ewentualnie zabiegi (gumkowanie, skleroterapia, koagulacja); przy nietypowym obrazie – dalsza diagnostyka.

ICD-10 a hemoroidy: najważniejsze informacje praktyczne

W dokumentacji medycznej hemoroidy koduje się głównie jako I84. W opisie można doprecyzować typ (wewnętrzne/zewnętrzne), obecność powikłań (np. zakrzepica), status „bez powikłań” lub „z powikłaniami”. Przykładowo stosowane kategorie obejmują hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne, z zakrzepicą lub bez, a także fałdy skórne po hemoroidach. Wybór dokładnego podkodu najlepiej pozostawić lekarzowi/placówce zgodnie z zasadami raportowania i płatnikiem.

Jeżeli potrzebujesz kodu na zwolnienie, skierowanie lub rozliczenie, powiedz lekarzowi: „podejrzenie guzków krwawniczych odbytu – proszę o kod ICD-10 I84 (z doprecyzowaniem przez Pana/Panią).”

FAQ: najczęstsze pytania o badania przy guzkach krwawniczych

Czy zawsze potrzebuję kolonoskopii?

Nie. W typowych przypadkach u młodszych osób wystarczy badanie per rectum i anoskopia. Kolonoskopia jest wskazana przy czerwonych flagach, u osób po 45.–50. r.ż., przy dodatnim FIT, niedokrwistości lub niejednoznacznym obrazie.

Czy anoskopia jest bolesna?

Zwykle nie. Badanie bywa nieprzyjemne, ale trwa krótko i jest wykonywane z użyciem lubrykantu. Silny ból sugeruje inne schorzenie (np. szczelinę) i wymaga ostrożności.

Czy test na krew utajoną może być dodatni z powodu hemoroidów?

Tak, ale dodatni wynik nie pozwala „zwalić winy” wyłącznie na hemoroidy. Zawsze wymaga omówienia z lekarzem i zwykle kwalifikuje do kolonoskopii.

Jakie badania przy ciąży lub połogu?

Preferuje się badanie kliniczne i anoskopię; rektoskopia/sigmoidoskopia tylko przy silnych wskazaniach. Leczenie zwykle zachowawcze. Zawsze poinformuj lekarza o ciąży.

Biorę leki przeciwkrzepliwe – czy to zmienia diagnostykę?

Tak, zwiększa ryzyko krwawień i może wpływać na plan zabiegów (np. gumkowania). Poinformuj lekarza o dawkach i wskazaniu. Czasem wymaga to korekty leczenia przed zabiegiem.

Czy można „na własną rękę” rozpoznać hemoroidy?

Nie zaleca się. Samo krwawienie „na czerwono” nie wyklucza innych chorób. Co najmniej badanie per rectum i anoskopia powinny być wykonane przez lekarza.

Podsumowanie: jakie badania przy podejrzeniu guzków krwawniczych odbytu (ICD-10 I84)?

Najważniejsze punkty do zapamiętania:

• Podstawą rozpoznania jest badanie proktologiczne z anoskopią.
• Kolonoskopia nie jest rutynowo konieczna, ale bywa niezbędna u osób starszych, z objawami alarmowymi, niedokrwistością lub dodatnim testem FIT.
• W badaniach wspierających przydatne są morfologia i FIT; rektoskopia/sigmoidoskopia – w razie wątpliwości.
• Myśl o różnicowaniu: szczelina, polipy, nowotwory, zapalne choroby jelit, ropnie/przetoki.
• Kod ICD-10 dla hemoroidów to I84 (z podkategoriami dobieranymi klinicznie).

Jeśli doświadczasz krwawienia z odbytu lub innych objawów opisanych w artykule, nie odkładaj konsultacji. Wczesna i właściwa diagnostyka to najprostsza droga do skutecznego leczenia i spokoju.