Najważniejsze wnioski w skrócie

• Łuszczyca to choroba zapalna ogólnoustrojowa. Przewlekły stan zapalny przyspiesza rozwój miażdżycy i uszkadza śródbłonek naczyń.
• U osób z łuszczycą rośnie ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Im cięższy i dłużej trwający przebieg, tym większe ryzyko.
• Do częstszych współchorobowości należą: otyłość, nadciśnienie, dyslipidemia, insulinooporność/cukrzyca, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, bezdech senny.
• Regularny przegląd czynników ryzyka (ciśnienie, lipidy, glikemia, masa ciała, palenie) jest kluczowy; łuszczyca działa jak „wzmacniacz ryzyka”.
• Leczenie przeciwzapalne, zwłaszcza biologiczne ukierunkowane na TNF, IL‑17 i IL‑23, może korzystnie wpływać na markery ryzyka sercowo‑naczyniowego; niektóre leki konwencjonalne wymagają czujności (np. cyklosporyna, acytretyna).
• Największy „zysk sercowy” dają: skuteczna kontrola zapalenia skóry/stawów, redukcja masy ciała, aktywność fizyczna, zaprzestanie palenia, kontrola ciśnienia i lipidów (często ze statyną).

Dlaczego łuszczyca zwiększa ryzyko chorób sercowo‑naczyniowych?

Łuszczyca plackowata (psoriasis vulgaris) jest napędzana przez oś zapalną Th1/Th17. Kluczowe cytokiny—TNF‑α, IL‑17A/F, IL‑23—działają nie tylko w skórze. Krążące mediatory zapalne wpływają na cały układ krążenia, powodując:

• Dysfunkcję śródbłonka—upośledzenie produkcji tlenku azotu, stres oksydacyjny i stan prozakrzepowy.
• Przyspieszenie miażdżycy—cytokiny promują naciek zapalny w blaszkach, ich niestabilność i pękanie.
• Insulinooporność i zaburzenia lipidowe—zapalny „koktajl” sprzyja podwyższeniu triglicerydów, obniżeniu HDL i zaburza metabolizm glukozy.
• Wzrost aktywności osi współczulnej i retencji sodu—co może nasilać nadciśnienie.

W ujęciu praktycznym oznacza to, że nawet młodzi pacjenci z widocznie „skórną” chorobą mogą w rzeczywistości łączyć w sobie wiele procesów zwiększających ryzyko sercowo‑naczyniowe. Dodatkowo łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) niesie zwykle jeszcze większy ładunek zapalny, a więc i ryzyko.

Jak duże jest ryzyko? Co mówią badania

W licznych badaniach populacyjnych i metaanalizach wykazano, że osoby z łuszczycą mają wyższe ryzyko powikłań sercowo‑naczyniowych w porównaniu z populacją ogólną. Najważniejsze obserwacje:

• Zawał serca: ryzyko względne wzrasta zwykle o 10–30% przy łuszczycy łagodnej i nawet do 50–70% przy postaci umiarkowanej/ciężkiej.
• Udar niedokrwienny: wzrost ryzyka o ok. 20–40% w zależności od nasilenia choroby.
• Śmiertelność sercowo‑naczyniowa: niektóre analizy sugerują wzrost zwłaszcza w ciężkiej, długo trwającej łuszczycy i w ŁZS.
• Zależność od ciężkości: większe zajęcie powierzchni ciała (BSA >10%) i wyższy wskaźnik PASI wiążą się z większym ryzykiem. Wczesny początek i długi czas trwania choroby również je kumulują.
• Wiek: niepokojące jest to, że młodsi pacjenci z ciężką łuszczycą mają relatywnie większy wzrost ryzyka w stosunku do rówieśników bez choroby.

Warto podkreślić, że część tego ryzyka jest „współdzielona” przez czynniki tradycyjne (palenie, otyłość, nadciśnienie), ale nawet po ich uwzględnieniu pozostaje niezależny wkład przewlekłego zapalenia.

Współchorobowości i czynniki ryzyka u pacjentów z łuszczycą

Pacjenci z łuszczycą częściej mają komponenty zespołu metabolicznego i inne stany wpływające na układ krążenia:

• Otyłość (zwłaszcza brzuszna) i insulinooporność/cukrzyca typu 2.
• Dyslipidemia—podwyższone trójglicerydy, obniżony HDL, często małe, gęste cząsteczki LDL.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD).
• Obturacyjny bezdech senny.
• Depresja i przewlekły stres—pośrednio zwiększają ryzyko przez wpływ na styl życia i neurohormony.
• Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu—częstsze w tej populacji, a każdy z tych czynników niezależnie szkodzi sercu.

Te współistniejące czynniki nie tylko zwiększają ryzyko sercowo‑naczyniowe, ale potrafią też nasilić samą łuszczycę—tworząc błędne koło, które warto świadomie przerwać.

Ocena ryzyka i badania kontrolne

Ocena ryzyka sercowo‑naczyniowego u pacjenta z łuszczycą powinna łączyć standardowe kalkulatory (np. europejski SCORE2 lub amerykański Pooled Cohort Equations) z wiedzą, że łuszczyca—zwłaszcza umiarkowana i ciężka—działa jak „wzmacniacz ryzyka”. W praktyce często oznacza to niższy próg do podjęcia interwencji (np. rozpoczęcia statyny) u osób granicznych.

Co i jak często badać? (propozycja praktyczna)

U pacjentów z umiarkowaną/ciężką łuszczycą (np. BSA >10%, PASI >10, DLQI >10) i/lub z ŁZS, warto rozważyć konsultację kardiologiczną oraz bardziej agresywne podejście do modyfikacji ryzyka.

Leczenie łuszczycy a serce: co pomaga, a co wymaga ostrożności?

Skuteczne opanowanie zapalenia skóry i stawów jest ważne nie tylko dla jakości życia, ale i dla serca. Dane obserwacyjne wskazują, że terapie obniżające stan zapalny mogą przekładać się na korzyści naczyniowe.

Terapie o potencjalnie korzystnym profilu sercowo‑naczyniowym

• Leczenie biologiczne anty‑TNF (np. adalimumab, infliksymab, etanercept): w badaniach kohortowych związane z mniejszą liczbą incydentów sercowo‑naczyniowych versus terapia miejscowa/konwencjonalna. Poprawiają funkcję śródbłonka i obniżają CRP.
• Inhibitory IL‑17 (np. secukinumab, iksekizumab) oraz inhibitory IL‑23 (np. guselkumab, risankizumab): brak sygnału zwiększenia poważnych zdarzeń sercowo‑naczyniowych w rejestrach; poprawa markerów zapalenia i sztywności naczyń w badaniach biomarkerowych.
• Metotreksat: poza łuszczycą kojarzony ze zmniejszeniem ryzyka sercowo‑naczyniowego u chorych reumatycznych; w łuszczycy—sygnały korzystne, choć dane są mieszane. Wymaga monitorowania wątroby, nerek i morfologii.
• Fototerapia NB‑UVB: ogólnie neutralna kardiologicznie; może pośrednio pomagać przez redukcję obciążenia zapalnego.
• Apremilast: zwykle neutralny metabolicznie; u części osób redukuje masę ciała.

Leki wymagające czujności

• Cyklosporyna: może podnosić ciśnienie tętnicze, powodować retencję sodu oraz pogarszać funkcję nerek. Konieczny ścisły monitoring ciśnienia i nerek; ograniczaj czas stosowania.
• Acytretyna: często podnosi trójglicerydy i cholesterol, może obniżać HDL. W przypadku dyslipidemii rozważ modyfikację dawki, statynę i/lub zmianę terapii.
• Inhibitory JAK (stosowane rzadziej w łuszczycy skóry, częściej w ŁZS): w niektórych populacjach reumatologicznych obserwowano wzrost zdarzeń sercowo‑naczyniowych u pacjentów z wysokim ryzykiem. Ostrożność i indywidualna ocena.

Wybór terapii powinien uwzględniać profil sercowo‑naczyniowy pacjenta. Dla osoby z otyłością, dyslipidemią i nadciśnieniem lekarz może preferować lek biologiczny z neutralnym/korzystnym wpływem na naczynia zamiast schematów podnoszących lipidy lub ciśnienie.

Styl życia: działania o największym wpływie

Zmiany stylu życia są „terapią systemową” o udowodnionym wpływie zarówno na łuszczycę, jak i na ryzyko sercowo‑naczyniowe.

Plan minimum dla serca i skóry

• Redukcja masy ciała (jeśli BMI ≥25): nawet 5–10% spadku wagi poprawia kontrolę łuszczycy i profil metaboliczny; większe redukcje przynoszą większe korzyści.
• Dieta śródziemnomorska: bogata w warzywa, owoce jagodowe, pełne ziarna, rośliny strączkowe, ryby (2×/tyg.), oliwę; ograniczaj czerwone mięso, przetworzoną żywność, cukry proste. Korzystnie wpływa na lipidy, ciśnienie i stan zapalny.
• Ruch: co najmniej 150–300 min/tydz. aktywności umiarkowanej lub 75–150 min intensywnej + 2 dni ćwiczeń siłowych. Zacznij od małych kroków, zwiększaj stopniowo.
• Zero dymu: całkowite zaprzestanie palenia znacząco zmniejsza ryzyko; e‑papierosy nie są bezpieczną alternatywą.
• Alkohol: jeśli pijesz—z umiarem; nadmierne spożycie pogarsza łuszczycę i lipidy.
• Sen i stres: 7–9 godzin snu na dobę, techniki redukcji stresu (mindfulness, CBT); rozważ ocenę bezdechu sennego przy typowych objawach.

W przypadku intensywnego wysiłku pamiętaj o doborze odzieży i pielęgnacji skóry, aby ograniczyć podrażnienia zmian łuszczycowych. Współpraca dermatologa, dietetyka i fizjoterapeuty zwiększa szansę na trwały sukces.

Farmakologiczna prewencja sercowo‑naczyniowa

Poza zmianami stylu życia, farmakoterapia ryzyka sercowo‑naczyniowego powinna być prowadzona zgodnie z wytycznymi, z uwzględnieniem, że łuszczyca jest czynnikiem zwiększającym ryzyko.

• Statyny: podstawowe leki obniżające LDL‑C. U pacjentów „granicznych” łuszczyca może przeważyć szalę na korzyść włączenia statyny. Dodatkowy benefit—potencjalny efekt przeciwzapalny.
• Leczenie nadciśnienia: dąż do ciśnienia docelowego wg wytycznych (często <130/80 mmHg u osób wysokiego ryzyka). Dobór leku indywidualny; kontrola potasu i kreatyniny przy inhibitorach RAA.
• Kontrola glikemii: u cukrzycy rozważ leki o korzyściach sercowo‑naczyniowych (SGLT2, agoniści GLP‑1) — mogą też wspierać redukcję masy ciała.
• Aspiryna: rutynowo nie zaleca się w prewencji pierwotnej; rozważana wyłącznie u wybranych osób bardzo wysokiego ryzyka po ocenie korzyści/ryzyka krwawienia. W prewencji wtórnej—standard.
• Modyfikacja terapii łuszczycy: jeśli lek pogarsza profil lipidowy lub ciśnienie, rozważ jego zmianę i/lub intensyfikację leczenia czynników ryzyka.

Decyzje o farmakoterapii zapadają wspólnie z lekarzem prowadzącym (dermatolog, lekarz rodzinny, kardiolog), najlepiej w modelu opieki skoordynowanej.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy łuszczyca naprawdę zwiększa ryzyko zawału i udaru?

Tak. Badania populacyjne pokazują istotnie wyższe ryzyko incydentów sercowo‑naczyniowych u osób z łuszczycą, szczególnie przy ciężkim, długo trwającym przebiegu i w ŁZS.

Czy leczenie biologiczne zmniejsza ryzyko sercowo‑naczyniowe?

Dane obserwacyjne sugerują, że terapie obniżające zapalenie (anty‑TNF, inhibitory IL‑17 i IL‑23) są związane z niższym ryzykiem zdarzeń vs. brak takiej terapii lub leczenie miejscowe. Randomizowane dowody „twardych” punktów są ograniczone, ale profil bezpieczeństwa sercowego tych leków jest generalnie korzystny/neutralny.

Jak często robić badania krwi i mierzyć ciśnienie?

Ciśnienie—przynajmniej raz w roku (idealnie na każdej wizycie/regularnie w domu). Lipidy—wyjściowo i co 5 lat, a przy umiarkowanej/ciężkiej łuszczycy lub nieprawidłowościach co 1–2 lata. HbA1c/glukoza—co 1–3 lata zależnie od ryzyka. Harmonogram dostosowuje lekarz.

Czy statyny mogą poprawić łuszczycę?

Statyny przede wszystkim obniżają LDL i ryzyko sercowe. Niektóre badania wskazują na łagodny efekt przeciwzapalny i potencjalną poprawę zmian skórnych, ale nie są to leki „na łuszczycę”. Wybór statyny zależy od profilu ryzyka i interakcji z terapią dermatologiczną.

Czy mogę bezpiecznie ćwiczyć przy łuszczycy?

Tak. Aktywność fizyczna jest zalecana i bezpieczna u większości pacjentów. Przy zajęciu stawów (ŁZS) warto dobrać formę aktywności z fizjoterapeutą, aby chronić stawy. Odpowiednia pielęgnacja skóry ograniczy podrażnienia.

Które leki na łuszczycę mogą pogarszać profil sercowy?

Cyklosporyna (ciśnienie, nerki) i acytretyna (lipidy) wymagają szczególnego nadzoru. Przy wysokim ryzyku sercowym warto rozważyć alternatywy o neutralnym/korzystnym profilu.

Podsumowanie

Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna całego organizmu. Jej wpływ na serce i naczynia krwionośne jest realny: przyspiesza rozwój miażdżycy i zwiększa ryzyko zawału oraz udaru, zwłaszcza u osób z ciężkim przebiegiem i współistniejącym łuszczycowym zapaleniem stawów.

Dobra wiadomość jest taka, że ryzyko to można znacząco ograniczyć. Fundamenty to: skuteczna kontrola zapalenia (często z pomocą terapii biologicznych), regularne monitorowanie czynników ryzyka, właściwa farmakoterapia (statyny, leczenie nadciśnienia/cukrzycy) oraz silne filary stylu życia—redukcja masy ciała, ruch, brak dymu, zdrowa dieta, sen i zarządzanie stresem.

Jeśli masz łuszczycę, porozmawiaj ze swoim dermatologiem i lekarzem rodzinnym o ocenie ryzyka sercowo‑naczyniowego i planie jego redukcji. Zadbaj o serce tak samo, jak o skórę—zyskasz podwójnie.

Artykuł ma charakter edukacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej. Decyzje terapeutyczne podejmuj wspólnie z lekarzem prowadzącym.