Czym są leki na potencję na receptę?

Leki na potencję na receptę to preparaty farmakologiczne stosowane w leczeniu zaburzeń erekcji (ED), których efektem jest trudność z uzyskaniem lub utrzymaniem wzwodu wystarczającego do satysfakcjonującej aktywności seksualnej. Najczęściej działają one poprzez poprawę napływu krwi do prącia, ale wymagają jednocześnie bodźców seksualnych—nie „wywołują” erekcji w próżni.

W Polsce podstawą terapii są inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE5), takie jak sildenafil czy tadalafil. W przypadku niepowodzenia lub przeciwwskazań stosuje się leki miejscowe i iniekcje (alprostadil), a u mężczyzn z istotnym niedoborem hormonów—testosteron.

Główne grupy leków na potencję dostępnych na receptę

1) Inhibitory PDE5

To leki pierwszego wyboru: sildenafil, tadalafil, vardenafil i avanafil. Hamując enzym PDE5, zwiększają poziom cGMP w ciałach jamistych prącia, co ułatwia rozkurcz naczyń i napływ krwi podczas pobudzenia seksualnego. Różnią się m.in. czasem działania, szybkością początku działania, podatnością na wpływ pokarmu i profilem działań niepożądanych.

2) Alprostadil (prostaglandyna E1)

Stosowany, gdy inhibitory PDE5 są nieskuteczne lub przeciwwskazane. Dostępne postacie: zastrzyki do ciał jamistych (Caverject/Viridal), globulki dokanałowe (MUSE) i krem na prącie (Vitaros). Działa miejscowo, bez konieczności stymulacji seksualnej.

3) Testosteron

Nie jest „klasycznym” lekiem na erekcję. Zarezerwowany dla mężczyzn z potwierdzonym hipogonadyzmem (niskim poziomem testosteronu i objawami). Sam w sobie nie zawsze rozwiązuje ED, ale może znacząco poprawić libido i odpowiedź na inhibitory PDE5.

Inhibitory PDE5 na receptę: porównanie i praktyczne wskazówki

Sildenafil (np. Viagra i liczne generyki)

Jak działa: początek po 30–60 minutach; optymalne działanie do 4–6 godzin. Na czczo działa szybciej i silniej; tłusty posiłek może opóźnić i osłabić efekt.

Typowe dawki: 50 mg „na żądanie” 1 godzinę przed stosunkiem (dostępne także 25 mg i 100 mg). Nie częściej niż raz na dobę. U seniorów lub przy niektórych lekach/chorobach start od 25 mg.

Zalety: sprawdzony, skuteczny, szeroka dostępność generyków; przewidywalne działanie.

Wady: wrażliwy na posiłki; częstsze zaczerwienienie i ból głowy w porównaniu z niektórymi alternatywami.

Tadalafil (np. Cialis i generyki)

Jak działa: początek po 30–60 minutach; długi czas działania do 36 godzin („weekend pill”). Niewielki wpływ posiłku. Może być stosowany na żądanie lub codziennie w małej dawce.

Typowe dawki: 10–20 mg na żądanie lub 2,5–5 mg codziennie. Wskazany również przy współistniejącym rozroście prostaty (BPH) i LUTS.

Zalety: bardzo długi czas działania, elastyczność (schemat codzienny), korzystny przy BPH.

Wady: częstszy ból pleców i mięśni; dłuższa ekspozycja może nasilać działania niepożądane u wrażliwych osób.

Vardenafil (np. Levitra)

Jak działa: początek 25–60 minut; czas działania 4–6 godzin. Działanie może osłabiać tłusty posiłek. Dostępne bywają także formy ulegające rozpadowi w jamie ustnej.

Typowe dawki: 10 mg na żądanie (zakres 5–20 mg). Podobny profil do sildenafilu, czasem lepsza tolerancja żołądkowa.

Zalety: skuteczny u pacjentów z cukrzycą; niektóre osoby zgłaszają mniej dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Wady: wpływ posiłku; dostępność i cena mogą być mniej korzystne niż generyczny sildenafil/tadalafil.

Avanafil (np. Spedra)

Jak działa: najszybszy początek—już po 15–30 minutach u wielu pacjentów; czas działania do ok. 6 godzin. Mniejszy wpływ pokarmu niż sildenafil/vardenafil.

Typowe dawki: 100 mg na żądanie (zakres 50–200 mg) na 15–30 minut przed aktywnością.

Zalety: bardzo szybki start, wygodny dla spontaniczności.

Wady: zwykle droższy; mniejsza dostępność generyków.

Wskazówki wyboru:

• Chcesz „długie okno” i/lub masz objawy BPH? Rozważ tadalafil (w tym schemat 5 mg codziennie).
• Potrzebujesz szybkiego działania i planujesz spontaniczny kontakt? Avanafil może być najlepszy.
• Szukanie ekonomicznego rozwiązania „na start”? Sildenafil (lub vardenafil) to sprawdzone, szeroko dostępne opcje.
• Wysokotłuszczowe posiłki? Preferuj tadalafil/avanafil (mniej wrażliwe na jedzenie).

Alprostadil: zastrzyki, globulki i krem—gdy tabletki nie wystarczają

Alprostadil to syntetyczna prostaglandyna E1, która rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa napływ krwi. Nie wymaga stymulacji seksualnej.

Zastrzyki do ciał jamistych (Caverject/Viridal)

Stosowane igłą o bardzo małej średnicy, bezpośrednio do prącia, zwykle 5–20 minut przed stosunkiem. Pierwsze podanie powinno odbyć się z przeszkoleniem w gabinecie, aby dobrać dawkę i opanować technikę.

Zalety: wysoka skuteczność (nawet po prostatektomii lub w ciężkiej cukrzycy). Wady: inwazyjność, ryzyko priapizmu (długotrwałej erekcji >4 h), ból, zgrubienia/zwłóknienia przy niewłaściwej technice.

Globulki dokanałowe (MUSE)

Cienka pałeczka z alprostadilem wprowadzana do cewki moczowej. Mniej inwazyjna niż iniekcja, skuteczność niższa niż zastrzyki, ale wyższa niż placebo.

Krem na prącie (Vitaros)

Alprostadil w kremie nanoszony na ujście cewki/prącie. Działa miejscowo w ciągu kilkunastu minut. Może wywoływać miejscowe pieczenie lub zaczerwienienie u użytkownika i partnerki/partnera—warto rozważyć prezerwatywę, by ograniczyć kontakt leku.

Jak lekarz dobiera lek na erekcję? Najważniejsze kryteria

• Bezpieczeństwo sercowo‑naczyniowe: ocena ryzyka wysiłku seksualnego (równoważnik wysiłku fizycznego). Świeży zawał/udar, niestabilna dławica, ciężkie arytmie—najpierw stabilizacja kardiologiczna.
• Leki i interakcje: azotany/riociguat = brak PDE5. Silne inhibitory CYP3A4 (np. ketokonazol, rytonawir) wymagają redukcji dawki lub uniknięcia niektórych preparatów. Alfa‑adrenolityki (na prostatę) wymagają ostrożności/doboru dawek i odstępów czasowych.
• Choroby współistniejące: cukrzyca, nadciśnienie, przewlekła choroba nerek/wątroby, pooperacyjne ED (np. po prostatektomii). Tadalafil 5 mg/d może być korzystny przy BPH.
• Preferencje pacjenta: spontaniczność vs. planowanie; tolerancja działań niepożądanych; częstotliwość współżycia (schemat codzienny vs. „na żądanie”).
• Diagnostyka przyczynowa: hormony (testosteron rano, PRL, TSH), glikemia/HbA1c, profil lipidowy, ocena stylu życia i zdrowia psychicznego.

Skuteczność i bezpieczeństwo: czego się spodziewać?

Skuteczność: u 60–80% mężczyzn inhibitory PDE5 umożliwiają satysfakcjonującą erekcję. Wyniki są gorsze u niektórych grup (np. ciężka neuropatia cukrzycowa, po prostatektomii), gdzie rozważa się wyższe dawki, schematy codzienne lub alprostadil/terapie łączone.

Najczęstsze działania niepożądane (PDE5):

• bóle głowy, uderzenia gorąca, zaczerwienienie twarzy
• niestrawność, zgaga, zatkany nos
• zawroty głowy, spadki ciśnienia (zwłaszcza z alkoholem)
• bóle pleców i mięśni (częściej tadalafil)
• przemijające zaburzenia widzenia barw (częściej sildenafil)

Rzadkie, ale ważne: priapizm (erekcja >4 h—pilny SOR), nagła utrata wzroku (NAION) lub słuchu, ciężkie reakcje uczuleniowe. W razie niepokojących objawów przerwij lek i skontaktuj się z lekarzem.

Przeciwwskazania względne/ostrożność: ciężka niewydolność wątroby/nerek (modyfikacja dawki), niedociśnienie (ciśnienie < 90/50 mmHg), niekontrolowane nadciśnienie, przebyte w ostatnich 6 mies. zdarzenia sercowo‑naczyniowe, choroby siatkówki (np. retinitis pigmentosa), deformacje prącia.

Interakcje z lekami, jedzeniem i alkoholem

• Azotany i riociguat: bezwzględnie nie łączyć z inhibitorami PDE5.
• Alfa‑adrenolityki (np. tamsulosyna, doksazosyna): możliwy spadek ciśnienia—ustal odstępy czasowe i minimalne dawki z lekarzem.
• CYP3A4: silne inhibitory (ketokonazol, itrakonazol, klarytromycyna, rytonawir) zwiększają stężenie—może być konieczna redukcja dawki lub unikanie. Induktory (np. karbamazepina, fenytoina, ryfampicyna) mogą osłabiać działanie.
• Grapefruit/sok grejpfrutowy: może zwiększać stężenie i działania niepożądane—unikaj przy PDE5.
• Posiłek: tłusty posiłek opóźnia działanie sildenafilu i wardenafilu; znikomym stopniu wpływa na tadalafil/avanafil.
• Alkohol: wzmaga zawroty i spadki ciśnienia, obniża sprawność seksualną; ogranicz do małych ilości lub unikaj w dniu stosowania.

Jak stosować leki na potencję, aby działały najlepiej?

• Zapewnij stymulację seksualną: PDE5 nie zadziałają bez podniecenia.
• Wypróbuj kilka razy: skuteczność rośnie po 4–8 próbach przy odpowiednim dawkowaniu.
• Czas i jedzenie: sildenafil/wardenafil—przyjmuj 1 h przed, najlepiej na pusty żołądek; tadalafil—30–60 min przed, posiłek nie szkodzi; avanafil—15–30 min przed.
• Dobór dawki: jeśli dawka początkowa nie działa i nie ma skutków ubocznych, porozmawiaj z lekarzem o zwiększeniu (np. sildenafil do 100 mg). Nie przekraczaj 1 dawki na dobę.
• Stosowanie codzienne (tadalafil 2,5–5 mg): dobre przy częstym współżyciu i BPH; na efekt pełny poczekaj 4–7 dni.
• Styl życia: ruch, sen, ograniczenie nikotyny i alkoholu, kontrola cukrzycy i ciśnienia wzmacniają efekty terapii.

Gdy tabletki nie wystarczają: alternatywy i wsparcie

• Alprostadil: zastrzyki, globulki, krem—wysoka skuteczność w opornych przypadkach.
• Urządzenia próżniowe (pompy VED): mechanicznie wywołują wzwód, stosowane z pierścieniem uciskowym; bezpieczne i wielokrotnego użytku.
• Psychoterapia/seksuologia: kluczowa przy komponentach psychogennych, lęku przed porażką, problemach relacyjnych.
• Implanty prącia: rozwiązanie chirurgiczne przy ciężkim, opornym ED—wysoka satysfakcja par, ale inwazyjne.
• Korekta przyczyn: modyfikacja leków (np. niektóre SSRI, beta‑blokery), leczenie bezdechu sennego, kontrola hormonów.

FAQ: najczęstsze pytania o leki na potencję na receptę

Czy mogę dostać e‑receptę na leki na potencję?

Tak. W Polsce możliwa jest konsultacja stacjonarna lub telemedyczna. Lekarz może wystawić e‑receptę po zebraniu wywiadu i—w razie potrzeby—zleceniu badań (np. testosteron, glikemia). W przypadkach złożonych, kwalifikacja może wymagać wizyty u urologa/kardiologa.

Czy suplementy „na potencję” działają jak leki?

Nie. Suplementy nie przechodzą takich badań skuteczności i bezpieczeństwa jak leki. Uważaj na produkty o „cudownych” obietnicach; zdarza się, że bywają fałszowane i niebezpieczne.

Skąd mam pewność, że kupuję oryginalny lek?

Realizuj receptę w legalnej aptece (stacjonarnej lub internetowej z zezwoleniem). Unikaj nieautoryzowanych sklepów—ryzyko podróbek i poważnych działań niepożądanych.

Czy leki na potencję leczą przyczynę ED?

Zwykle działają objawowo. Równolegle warto leczyć przyczynę (cukrzyca, nadciśnienie, hipogonadyzm, stres/nerwica). To poprawia wyniki i zdrowie ogólne.

Czy po zawale mogę stosować PDE5?

W stabilnym stanie—często tak, ale decyzję podejmuje lekarz. Bezwzględnie nie wolno łączyć z azotanami. Potrzebna jest ocena obciążenia wysiłkiem seksualnym i dostosowanie terapii kardiologicznej.

Jak długo można stosować te leki?

Przewlekle, jeśli są skuteczne i dobrze tolerowane. Zalecane są okresowe kontrole (ciśnienie, działania niepożądane, skuteczność) i aktualizacja leków współistniejących.

Podsumowanie: który lek na potencję na receptę wybrać?

Najczęściej zaczyna się od inhibitora PDE5—wybór między sildenafilem, tadalafilem, wardenafilem i avanafilem zależy od Twoich preferencji (czas działania, szybkość, wrażliwość na jedzenie), chorób towarzyszących i przyjmowanych leków. Tadalafil sprawdza się, gdy potrzebujesz długiego „okna” lub masz objawy BPH; avanafil jest najszybszy; sildenafil i wardenafil to ekonomiczne i skuteczne klasyki. Gdy tabletki zawodzą lub są przeciwwskazane, rozważ alprostadil (zastrzyki, globulki, krem) albo metody niefarmakologiczne.

Najważniejsze jest bezpieczeństwo: poinformuj lekarza o wszystkich lekach (zwłaszcza azotanach i alfa‑adrenolitykach), chorobach i wcześniejszych doświadczeniach z terapią. Optymalna dawka, właściwy czas przyjęcia i cierpliwość (kilka prób) często robią różnicę.