Szybkie podsumowanie: najważniejsze wskazówki

• Usuń stojącą wodę i regularnie konserwuj rynny, beczki na deszczówkę i oczka wodne – to najskuteczniejszy sposób ograniczenia populacji.
• Stosuj sprawdzone repelenty: DEET, icaridin (picaridin), IR3535 lub PMD (cytrynowy eukaliptus) – dobieraj stężenie do czasu działania.
• Chroń sypialnię: moskitiery, szczelne siatki w oknach, wiatraki sufitowe i porządne uszczelki.
• W podróży do stref endemiczych: łącz moskitierę, repelenty, odzież z długim rękawem i konsultację medyczną w sprawie profilaktyki malarii.
• Po ukąszeniu: chłodzenie, środki przeciwhistaminowe i maści łagodzące; skontaktuj się z lekarzem przy objawach ogólnoustrojowych lub po tropikalnej podróży.

Czym jest samica widliszka (Anopheles)?

Widliszek to potoczna nazwa komarów z rodzaju Anopheles. To właśnie samica widliszka pobiera krew, ponieważ potrzebuje białka do rozwoju jaj. W Polsce występują gatunki z kompleksu Anopheles maculipennis. Choć dziś ryzyko transmisji malarii w naszym klimacie jest bardzo niskie, te komary pozostają uciążliwe i mogą stać się problemem w miarę zmian klimatycznych i podróży.

Jak rozpoznać samicę widliszka?

• Pozycja spoczynkowa: widliszki często ustawiają ciało pod wyraźnym kątem względem powierzchni (odwłok uniesiony), w odróżnieniu od wielu innych komarów, które trzymają ciało równolegle.
• Aktywność: zwykle największa o zmierzchu i świcie oraz w nocy.
• Środowisko lęgowe: preferują płytkie, stojące lub wolno płynące, czyste wody – kałuże, rowy, przybrzeża stawów, pola ryżowe (w klimacie ciepłym), niekiedy zbiorniki powstające po deszczu.

Cykl życia w skrócie

Samice składają pojedyncze jaja na powierzchni wody. Larwy rozwijają się w wodzie, przepoczwarczają, a dorosłe komary pojawiają się najczęściej po kilku–kilkunastu dniach (w zależności od temperatury). Każdy etap zależy od wody – dlatego eliminacja lęgowisk ma kluczowe znaczenie.

Różnice względem innych „komarów”

• Aedes (np. tzw. komar tygrysi) często aktywny też w dzień i rozmnaża się w małych pojemnikach; Anopheles jest typowo nocny i lubi zbiorniki naturalne.
• Culex (komar brzęczący) składa jaja w „tratwach”; widliszki składają pojedyncze jaja.

Ryzyko zdrowotne i fakty

Na świecie samice widliszka są głównymi wektorami malarii. W Europie i w Polsce ryzyko lokalnej transmisji jest obecnie bardzo niskie, a przypadki malarii są głównie importowane przez podróżnych. To nie znaczy, że ukąszenia są obojętne: mogą powodować reakcje alergiczne, wtórne zakażenia drapiących się ran oraz zaburzać sen i komfort życia.

Jeśli planujesz podróż do regionów endemicznych (części Afryki Subsaharyjskiej, Azji Południowej, Oceanii lub Ameryki Południowej), skonsultuj się z lekarzem medycyny podróży w sprawie profilaktyki farmakologicznej oraz aktualnych zaleceń (.