Czym jest krwawienie między miesiączkami?

Krwawienie między miesiączkami (spotting, plamienia, krwawienie międzymiesiączkowe) to każde krwawienie z dróg rodnych, które pojawia się poza typową miesiączką. Może mieć postać:

• plamienia – niewielkie ślady krwi w bieliźnie lub na papierze (brązowe, różowe lub czerwone);
• krwawienia – wyraźnie większej ilości krwi, wymagającej np. użycia podpaski.

Krótki, skąpy epizod plamienia w połowie cyklu może być fizjologiczny (tzw. plamienie okołoowulacyjne związane z pikiem estrogenowym lub gwałtowną zmianą hormonów). Jednak nawracające, obfite lub bolesne krwawienia międzymiesiączkowe wymagają diagnostyki.

Warto też odróżnić plamienie od tzw. krwawienia przełomowego u osób stosujących antykoncepcję hormonalną – najczęściej pojawia się ono w pierwszych 2–3 miesiącach stosowania preparatu albo przy pominięciu tabletek.

Objawy i na co zwrócić uwagę

Przygotowując się do wizyty u lekarza, zanotuj:

• kiedy pojawiło się krwawienie w stosunku do cyklu (dzień cyklu, regularność),
• ilość (plamienie vs konieczność wymiany podpasek/tamponów), obecność skrzepów,
• kolor (różowe, czerwone, brązowe), zapach,
• czas trwania (godziny, dni),
• objawy towarzyszące: ból podbrzusza, ból jednostronny, gorączka, osłabienie, omdlenia, ból podczas seksu, pieczenie/świąd, upławy, nudności,
• czynniki wyzwalające: wysiłek, stosunek, stres, zmiana leków, pominięcie antykoncepcji, niedawna awaryjna antykoncepcja, wkładka wewnątrzmaciczna,
• możliwość ciąży (stosunki bez zabezpieczenia, nieregularne stosowanie antykoncepcji).

Te informacje pomagają zawęzić przyczyny i dobrać właściwe badania.

Kiedy krwawienie jest pilne (objawy alarmowe)?

Należy pilnie zgłosić się do lekarza lub na SOR, jeśli występuje:

• podejrzenie ciąży (dodatni test ciążowy, opóźnienie miesiączki) + krwawienie lub silny jednostronny ból – ryzyko ciąży pozamacicznej,
• bardzo obfite krwawienie (przemakanie podpaski/tamponu co godzinę przez ≥2 godziny), duże skrzepy, zawroty głowy, omdlenia, kołatanie serca, bladość,
• gorączka, silny ból brzucha, cuchnące upławy – podejrzenie infekcji miednicy mniejszej,
• krwawienie po menopauzie (po 12 miesiącach braku miesiączki),
• nasilające się, nawracające krwawienia międzymiesiączkowe u osób z czynnikami ryzyka (otyłość, PCOS, cukrzyca, przerost endometrium, długotrwała stymulacja estrogenowa, brak owulacji).

Najczęstsze przyczyny krwawienia międzymiesiączkowego

1) Zmiany fizjologiczne w cyklu

• Plamienie okołoowulacyjne – krótki epizod (1–2 dni) w połowie cyklu, często z lekkim bólem owulacyjnym.
• Perimenopauza – wahania hormonalne skutkują nieregularnymi, czasem skąpymi krwawieniami.
• Pierwsze lata miesiączkowania (do 2–3 lat po menarche) – nieregularne cykle anowulacyjne i plamienia.

2) Antykoncepcja i leki

• Antykoncepcja hormonalna (tabletki, plaster, pierścień, implant) – krwawienia przełomowe częste w pierwszych 2–3 cyklach, przy pominięciach tabletek lub interakcjach lekowych.
• Wkładka wewnątrzmaciczna:
  • miedziana – częstsze plamienia i obfitsze miesiączki na początku;
  • z lewonorgestrelem (LNG-IUD) – nieregularne plamienia przez pierwsze miesiące, później zwykle znaczne zmniejszenie krwawień.
• Antykoncepcja awaryjna (np. uliprystal, lewonorgestrel) – przejściowe plamienie.
• Leki rozrzedzające krew (np. warfaryna, NOAC), glikokortykosteroidy, niektóre SSRI i zioła (dziurawiec) – mogą zwiększać skłonność do plamień lub wchodzić w interakcje z antykoncepcją.

3) Ciąża

• Plamienie implantacyjne (7–10 dni po zapłodnieniu) – zwykle skąpe i krótkotrwałe.
• Poronienie zagrażające lub w toku – krwawienie z bólem, czasem skrzepy.
• Ciąża pozamaciczna (ektopowa) – plamienie/krwawienie, jednostronny ból, omdlenia; stan zagrożenia życia.

4) Infekcje i stany zapalne

• Zapalenie szyjki macicy lub endometrium (np. Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae), bakteryjne zapalenie pochwy – plamienia, upławy, ból, nieprzyjemny zapach.
• Infekcje grzybicze – rzadziej powodują krwawienie, częściej świąd i upławy, ale drażnienie błony śluzowej może dawać ślady krwi.

5) Zmiany strukturalne w macicy i szyjce

• Polipy endometrium i szyjki – typowo plamienia kontaktowe (po stosunku) lub międzymiesiączkowe.
• Mięśniaki macicy (zwłaszcza podśluzówkowe) – obfitsze miesiączki, plamienia, uczucie ucisku.
• Adenomioza – bolesne, obfite miesiączki, krwawienia międzymiesiączkowe.
• Ektopia (nadżerka) szyjki – łatwo krwawiąca, szczególnie po stosunku.

6) Zaburzenia hormonalne i endokrynologiczne

• Cykl bezowulacyjny, niewydolność ciałka żółtego – niestabilne złuszczanie endometrium.
• PCOS (zespół policystycznych jajników) – nieregularne cykle i krwawienia.
• Choroby tarczycy (niedoczynność/nadczynność), hiperprolaktynemia – wpływają na regularność cyklu.
• Nagła utrata masy ciała, intensywny trening, przewlekły stres – zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–jajnik.

7) Nowotwory i stany przednowotworowe

• Rak szyjki macicy – plamienia kontaktowe, krwawienia nieregularne; istotna rola cytologii/HPV i szczepień.
• Rak endometrium (trzonu macicy) – szczególnie po menopauzie lub u osób z czynnikami ryzyka (otyłość, cukrzyca, długotrwałe krwawienia bez owulacji).
• Hiperplazja endometrium (przerost błony śluzowej) – nieregularne krwawienia.

8) Inne przyczyny

• Urazy mechaniczne (intensywny stosunek, tampon, kubeczek menstruacyjny), ciała obce w pochwie.
• Zaburzenia krzepnięcia krwi (wrodzone, nabyte).
• Po zabiegach ginekologicznych (histeroskopia, biopsja) – krótkotrwałe plamienia są spodziewane.

Diagnostyka – jakie badania może zlecić lekarz?

Rozpoznanie przyczyny opiera się na wywiadzie, badaniu ginekologicznym i celowanych badaniach dodatkowych. Typowy plan diagnostyczny obejmuje:

• Wywiad i badanie ginekologiczne z wziernikiem – ocena szyjki, obecności polipów, nadżerek, źródła krwawienia.
• Test ciążowy (β-hCG) – u każdej osoby z potencjalną możliwością zajścia w ciążę.
• USG przezpochwowe (TVUS) – ocena endometrium, mięśniaków, polipów, torbieli jajników, IUD.
• Cytologia i test HPV (zgodnie z programem badań przesiewowych) – ocena ryzyka zmian w szyjce.
• Wymazy z szyjki/pochwy (NAAT) w kierunku STI – chlamydia, rzeżączka; ocena wydzieliny.
• Badania krwi:
  • morfologia + ferrytyna (ocena niedokrwistości),
  • TSH (tarczyca), prolaktyna; czasem FSH/LH, estradiol, progesteron,
  • parametry krzepnięcia (w razie podejrzenia skazy),
  • CRP/OB przy podejrzeniu stanu zapalnego.
• Biopsja endometrium – zalecana zwłaszcza po 45. r.ż., przy otyłości, długotrwałych nieregularnych krwawieniach, nieprawidłowym USG lub braku poprawy mimo leczenia.
• Histeroskopia – bezpośrednia ocena jamy macicy i ewentualne usunięcie polipów/ognisk.
• Kolposkopia – przy nieprawidłowych wynikach cytologii/HPV lub ewidentnych zmianach szyjki.

W praktyce już sam test ciążowy i USG TV często pozwalają szybko ukierunkować dalsze postępowanie.

Leczenie – od metod zachowawczych po zabiegowe

Postępowanie dobiera się do przyczyny, nasilenia krwawień i planów rozrodczych. Do najczęstszych opcji należą:

Leczenie zachowawcze i farmakologiczne

• Obserwacja i edukacja – krótkie, sporadyczne plamienia okołoowulacyjne zwykle nie wymagają leczenia.
• NLPZ (np. ibuprofen, naproksen) – mogą zmniejszać obfitość krwawienia i bóle; unikaj aspiryny (kwas acetylosalicylowy) ze względu na wpływ na krzepnięcie.
• Kwas traneksamowy – lek przeciwfibrynolityczny, skuteczny w ograniczaniu krwawień (po kwalifikacji lekarskiej, uwzględniając przeciwwskazania).
• Hormonalne metody regulacji krwawień:
  • dwuskładnikowa antykoncepcja (tabletki, plaster, pierścień) – stabilizuje endometrium; przy krwawieniach przełomowych można rozważyć zmianę dawki estrogenów/progestagenu lub schematu,
  • czysty progestagen (minipigułka, injekcja) – opcja dla osób z przeciwwskazaniami do estrogenów,
  • wkładka hormonalna LNG-IUD – jedna z najskuteczniejszych metod leczenia obfitych i nieregularnych krwawień,
  • krótkie kursy progestagenów w II fazie cyklu – przy niewydolności lutealnej/anowulacji.
• Antybiotykoterapia – przy potwierdzonych infekcjach (np. chlamydia/rzeżączka) wraz z leczeniem partnerów i zaleceniami dotyczącymi abstynencji seksualnej do wyleczenia.
• Leczenie chorób współistniejących – wyrównanie tarczycy (TSH), prolaktyny, insulinooporności/PCOS (m.in. modyfikacja stylu życia, metformina).
• Suplementacja żelaza – przy niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Postępowanie przy antykoncepcji

• Krwiaki przełomowe w pierwszych 2–3 miesiącach stosowania – zwykle samoistnie ustępują; ważna jest poprawna, regularna aplikacja.
• Jeśli plamienia utrzymują się – lekarz może zaproponować zmianę preparatu (inna dawka/rodzaj progestagenu) lub schemat ciągły.
• Przy wkładce miedzianej – rozważenie zmiany na LNG-IUD, jeśli krwawienia są uciążliwe.

Leczenie zabiegowe

• Usunięcie polipa (polipektomia) – często w ramach histeroskopii.
• Leczenie mięśniaków – miomektomia, histeroskopia, ablacja, embolizacja tętnic macicznych; dobór zależny od lokalizacji, wielkości i planów prokreacyjnych.
• Ablacja endometrium – dla osób, które nie planują ciąży, przy opornych krwawieniach.
• Histerektomia – ostateczność przy ciężkich, opornych krwawieniach lub nowotworach.

Szczególne sytuacje

• Ciąża – wymaga odrębnego postępowania; każde krwawienie w ciąży należy skonsultować.
• Po menopauzie – konieczna diagnostyka w kierunku przerostu endometrium/nowotworów.

Kluczem jest personalizacja terapii, bezpieczeństwo oraz uwzględnienie preferencji pacjentki.

Co możesz zrobić w domu

• Wykonaj test ciążowy, jeśli istnieje możliwość ciąży.
• Prowadź kalendarz cyklu (aplikacja lub notatnik) – zapisuj dni, nasilenie, objawy.
• Zadbaj o nawodnienie i odpoczynek; przy bólu zastosuj ciepły okład na podbrzusze.
• Wybieraj delikatną higienę intymną, unikaj irygacji (płukanie pochwy zaburza mikrobiom).
• Jeśli masz skłonność do anemii – włącz produkty bogate w żelazo (czerwone mięso, strączki, zielone warzywa liściaste) i witaminę C ułatwiającą wchłanianie.
• Unikaj aspiryny; jeśli potrzebujesz leku przeciwbólowego/skurczowego, porozmawiaj z lekarzem o bezpiecznych opcjach.
• Przy antykoncepcji – stosuj ją ściśle według zaleceń; w razie pominięć sprawdź schemat postępowania i przez 7 dni używaj dodatkowej metody barierowej.

Pamiętaj: domowe wsparcie łagodzi objawy, ale nie zastępuje diagnostyki, jeśli krwawienia się powtarzają lub nasilają.

Profilaktyka i kontrola

• Regularna cytologia i/lub test HPV zgodnie z programem przesiewowym.
• Szczepienie przeciw HPV (zgodnie z rekomendacjami wiekowymi).
• Profilaktyka STI – prezerwatywy, badania przesiewowe w razie zmiany partnera.
• Zdrowa masa ciała, aktywność fizyczna, sen i redukcja stresu – stabilizują oś hormonalną.
• Kontrole ginekologiczne i USG zgodnie z zaleceniami, zwłaszcza przy znanych mięśniakach, polipach czy PCOS.

Mity i fakty o krwawieniu między miesiączkami

• Mit: Każde plamienie w połowie cyklu to ciąża. Fakt: Najczęściej to owulacja lub wahania hormonalne; test ciążowy rozwiewa wątpliwości.
• Mit: Krwawienie po stosunku jest normalne. Fakt: Może zdarzyć się sporadycznie, ale jeśli się powtarza, wymaga oceny szyjki, infekcji i zmian strukturalnych.
• Mit: Antykoncepcja hormonalna „zawsze rozregulowuje” cykl. Fakt: Po okresie adaptacji zwykle stabilizuje krwawienia; odpowiedni dobór preparatu jest kluczowy.
• Mit: Po menopauzie lekkie plamienie można zignorować. Fakt: Każde krwawienie po menopauzie wymaga diagnostyki.

FAQ: najczęstsze pytania o krwawienie międzymiesiączkowe

Czy plamienie okołoowulacyjne jest normalne?

Tak, krótki (1–2 dni) epizod skąpego plamienia w połowie cyklu, czasem z lekkim bólem podbrzusza, bywa fizjologiczny. Jeśli jednak plamienia są długie, nasilone lub pojawiają się co cykl – skonsultuj się z lekarzem.

Jak długo może trwać krwawienie przełomowe po rozpoczęciu antykoncepcji?

Najczęściej ustępuje po 2–3 cyklach. Przy prawidłowej aplikacji i braku poprawy lekarz może zmienić preparat lub schemat.

Czy stres może powodować plamienia?

Tak. Silny lub przewlekły stres może zaburzać owulację i regulację hormonalną, co sprzyja nieregularnym krwawieniom.

Plamienie po stosunku – o czym świadczy?

Najczęściej o ektopii (nadżerce) szyjki, polipie, infekcji lub zmianach w szyjce. Jeśli się powtarza, konieczna jest konsultacja ginekologiczna i aktualizacja badań przesiewowych (cytologia/HPV).

Czy krwawienie po menopauzie może być niegroźne?

Może mieć łagodne podłoże (np. polip), ale zawsze wymaga diagnostyki w kierunku przerostu endometrium i wykluczenia nowotworu.

Co z antykoncepcją awaryjną i plamieniami?

Po „tabletce dzień po” plamienie jest dość częste i przejściowe. Jeśli krwawienie jest obfite, przedłuża się lub miesiączka nie nadchodzi w spodziewanym czasie – wykonaj test ciążowy i skonsultuj się z lekarzem.

Kiedy bezwzględnie zrobić test ciążowy?

Gdy wystąpiło krwawienie między miesiączkami i istnieje możliwość ciąży (stosunek bez zabezpieczenia, pominięta tabletka, opóźnienie miesiączki). W razie dolegliwości bólowych lub zawrotów głowy zgłoś się pilnie do lekarza.

Co dalej?

• Masz nawracające plamienia? Zapisz się na konsultację ginekologiczną i USG przezpochwowe.
• Sprawdź test ciążowy, jeśli nie wykluczasz ciąży.
• Zabierz na wizytę notatki o cyklu i przyjmowanych lekach – to przyspieszy diagnostykę.