Czym jest e‑zwolnienie lekarskie (e‑ZLA)?

e‑ZLA to elektroniczne zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Zastąpiło ono papierowe L4 i dziś jest wystawiane przez lekarza w systemie ZUS PUE. Po podpisaniu trafia automatycznie do ZUS oraz — w praktyce — do pracodawcy. Dla pacjenta oznacza to mniej formalności: nie trzeba już dostarczać druku do firmy; wystarczy poinformować o swojej nieobecności zgodnie z regulaminem pracy.

W e‑ZLA lekarz wskazuje m.in. okres niezdolności do pracy, adres przebywania w czasie zwolnienia i tryb: „chory powinien leżeć” lub „chory może chodzić”. Pracodawca nie otrzymuje informacji o diagnozie ani kodów chorób — to chronione dane medyczne.

Kto może wystawić e‑ZLA i kiedy?

e‑zwolnienie wystawia uprawniony lekarz (w tym m.in. lekarz rodzinny, specjalista, lekarz dentysta, felczer), który ma dostęp do systemu ZUS i posługuje się podpisem elektronicznym (kwalifikowanym, profilem zaufanym lub certyfikatem ZUS). e‑ZLA można uzyskać podczas wizyty stacjonarnej, domowej oraz teleporady, o ile lekarz może wiarygodnie ocenić stan zdrowia.

Placówki szpitalne wystawiają zwolnienia na okres hospitalizacji i rekonwalescencji. Jeśli jesteś niezdolny do pracy, lekarz może orzec czasową niezdolność i określić odpowiedni okres L4, kierując się przy tym stanem zdrowia i przepisami.

E‑zwolnienie lekarskie krok po kroku (z perspektywy pacjenta)

1. Umów wizytę lub teleporadę

   Wybierz termin w swojej przychodni lub u specjalisty. Podczas rejestracji podaj PESEL oraz — jeśli to pierwsza wizyta — aktualne dane kontaktowe. Przy teleporadzie miej przy sobie dokument tożsamości do weryfikacji.

2. Przedstaw objawy i okoliczności

   Opowiedz lekarzowi o dolegliwościach i charakterze pracy. Warto wspomnieć, czy wykonujesz pracę fizyczną, biurową, zdalną itp. To pomaga prawidłowo określić okres niezdolności oraz tryb („leżeć”/„może chodzić”).

3. Weryfikacja danych ubezpieczeniowych

   Lekarz w systemie ZUS widzi Twoje podstawowe dane i płatników składek. Jeśli masz kilku pracodawców lub prowadzisz działalność i jednocześnie pracujesz na etacie — powiedz o tym. Zwolnienie dotyczy każdego tytułu oddzielnie.

4. Wystawienie e‑ZLA

   Po badaniu lekarz wprowadza okres niezdolności, wskazuje adres pobytu oraz tryb: „chory powinien leżeć” (ogranicza aktywność) lub „chory może chodzić” (umożliwia podstawowe czynności życiowe i lecznicze). Następnie podpisuje e‑ZLA elektronicznie.

5. Automatyczna wysyłka do ZUS i pracodawcy

   Nie musisz nic drukować. e‑ZLA trafia do ZUS i jest widoczne dla Twojego pracodawcy na PUE ZUS. Ty zobaczysz je w swoim profilu PUE ZUS oraz w aplikacji mZUS.

6. Poinformuj pracodawcę o nieobecności

   Choć druk pojawia się w systemie automatycznie, pamiętaj o formalnym powiadomieniu pracodawcy zgodnie z zasadami w firmie (np. SMS, e‑mail, telefon) — najlepiej niezwłocznie.

7. Leczenie i przestrzeganie zaleceń

   Stosuj się do zaleceń lekarskich i wykorzystuj zwolnienie zgodnie z celem. W razie pogorszenia lub potrzeby przedłużenia L4 skontaktuj się z lekarzem (możliwe jest przedłużenie, jeśli stan zdrowia tego wymaga).

Co dzieje się po wystawieniu e‑ZLA? Rola pracodawcy i ZUS

Po wystawieniu e‑ZLA:

• Pracodawca widzi zwolnienie w PUE ZUS (okres, tryb „leżeć/może chodzić”, adres pobytu). Diagnoza nie jest ujawniana.
• Pracodawca nalicza wynagrodzenie chorobowe (jeśli przysługuje) i przekazuje do ZUS niezbędne dokumenty (np. ZUS Z‑3 w przypadku zasiłku chorobowego).
• Jeśli po 33 dniach (lub 14 dniach u pracowników 50+) w roku kalendarzowym świadczenie przechodzi w zasiłek chorobowy, wypłatę przejmuje ZUS (albo nadal pracodawca, jeśli jest płatnikiem zasiłków — zależnie od liczby ubezpieczonych w firmie).
• Ty możesz monitorować status na PUE ZUS lub w aplikacji mZUS, a w razie niezgodności poprosić lekarza o korektę (np. błędny adres pobytu).

Terminy, wsteczność i inne ważne zasady e‑ZLA

• Wstecznie: lekarz może wystawić e‑ZLA do 3 dni wstecz, jeśli ma podstawy medyczne (dokumentację) do stwierdzenia niezdolności w tym czasie.
• Na przyszłość: możliwe jest orzeczenie niezdolności z wyprzedzeniem, jeśli wynika to z planu leczenia (np. zabieg, rekonwalescencja).
• Adres pobytu: podaj aktualny adres, pod którym będziesz przebywać w czasie L4. W razie zmiany niezwłocznie poinformuj pracodawcę/ZUS — ułatwi to ewentualną kontrolę i uniknie nieporozumień.
• Tryb „leżeć” vs „może chodzić”: to nie jest zgoda na pracę, a wskazanie rygoru leczenia. „Może chodzić” dopuszcza niezbędne czynności (wizyta u lekarza, apteka), nie legalizuje pracy zarobkowej.
• Szpital: placówka wystawia e‑ZLA obejmujące pobyt i dalszą niezdolność, jeśli potrzebna.
• Okres zasiłkowy: łącznie do 182 dni niezdolności w ramach jednej choroby (z wyjątkiem ciąży i gruźlicy — do 270 dni).

Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy: ile i kiedy?

W polskim systemie są dwa główne świadczenia pieniężne w razie choroby:

• Wynagrodzenie chorobowe — finansowane przez pracodawcę, co do zasady za pierwsze 33 dni niezdolności w roku kalendarzowym (14 dni po ukończeniu 50. roku życia).
• Zasiłek chorobowy — finansowany przez ZUS od dnia następnego po wykorzystaniu limitu wynagrodzenia chorobowego (lub od początku, jeśli pracodawca nie wypłaca świadczeń, np. przy niektórych umowach).

Wysokość świadczeń

• 80% podstawy wymiaru — standardowo, w tym także podczas hospitalizacji.
• 100% podstawy — m.in. w okresie ciąży, w razie wypadku w drodze do lub z pracy, przy chorobie zawodowej/wypadku przy pracy oraz w przypadku badań i zabiegu związanego z oddawaniem komórek, tkanek lub narządów.

Okres wyczekiwania

Prawo do świadczeń chorobowych (zarówno wynagrodzenia chorobowego, jak i zasiłku) powstaje po okresie wyczekiwania: co do zasady po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (dla ubezpieczenia obowiązkowego) lub po 90 dniach (dla dobrowolnego, np. przedsiębiorca). Wyjątki obejmują m.in. wypadek w drodze do/z pracy. Jeśli zmieniasz pracę bez przerwy w ubezpieczeniu, poprzednie okresy doliczają się.

Przedsiębiorcy (JDG)

Osoba prowadząca działalność gospodarczą otrzyma zasiłek chorobowy tylko wtedy, gdy opłaca dobrowolnie składkę na ubezpieczenie chorobowe i po upływie 90‑dniowego okresu wyczekiwania. W przypadku zasiłku przedsiębiorca składa do ZUS m.in. druk Z‑3b.

„Może chodzić” a praca zdalna, kontrola ZUS i najczęstsze błędy

W praktyce wiele wątpliwości budzi e‑zwolnienie w trybie „może chodzić” przy pracy zdalnej. Kluczowa zasada jest prosta: zwolnienie lekarskie zawsze służy leczeniu i rekonwalescencji, nie wykonywaniu pracy. Podjęcie pracy (także z domu) może skutkować utratą prawa do świadczeń za cały okres L4, jeśli ZUS lub pracodawca wykaże, że wykorzystywałeś zwolnienie niezgodnie z celem.

Kontrola ZUS i pracodawcy

• ZUS i pracodawca mogą przeprowadzić kontrolę wykorzystania zwolnienia oraz prawidłowości orzekania.
• Kontrola może obejmować wizytę pod wskazanym adresem, analizę aktywności (np. logowania służbowe) lub prośbę o wyjaśnienia.
• W przypadku nadużyć możesz stracić świadczenie (za cały sporny okres), a pracodawca może wyciągnąć konsekwencje wynikające z prawa pracy.

Najczęstsze błędy

• Brak powiadomienia pracodawcy o nieobecności (mimo że e‑ZLA jest w systemie).
• Niezgłoszenie zmiany adresu pobytu w czasie L4.
• Podejmowanie pracy zarobkowej lub aktywności sprzecznych z zaleceniami (np. intensywne treningi przy „leżeć”).
• Błędne założenie, że „może chodzić” oznacza zgodę na normalne wykonywanie pracy.

E‑ZLA przy kilku pracodawcach lub działalności gospodarczej

Jeśli pracujesz u kilku pracodawców, niezdolność do pracy dotyczy co do zasady każdego stosunku pracy. W systemie lekarz wskazuje wszystkich płatników; e‑ZLA trafia do każdego z nich. Podobnie, gdy łączysz etat i działalność — na czas niezdolności nie wykonujesz pracy z żadnego tytułu objętego zwolnieniem. Wypłata świadczeń następuje proporcjonalnie do podstawy z każdego tytułu, zgodnie z przepisami.

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem lub członkiem rodziny

Jeśli musisz sprawować opiekę nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, lekarz może wystawić odpowiednie e‑ZLA na opiekę. Wypłacany jest wówczas zasiłek opiekuńczy, za który odpowiada ZUS (albo pracodawca będący płatnikiem zasiłków). Pamiętaj o złożeniu właściwego oświadczenia/wniosku (np. ZUS Z‑15A/Z‑15B) u pracodawcy lub w ZUS.

Obowiązują roczne limity dni zasiłku opiekuńczego — co do zasady 60 dni na opiekę nad dziećmi łącznie oraz 14 dni na opiekę nad innymi członkami rodziny. Szczegółowe limity zależą od wieku dziecka i sytuacji (np. niepełnosprawność) — sprawdź aktualne zasady na stronie ZUS lub skonsultuj w kadrach.

Jakie dane widzi pracodawca? RODO i prywatność

Pracodawca ma dostęp do niezbędnego minimum: okres niezdolności, tryb („leżeć”/„może chodzić”), adres pobytu w czasie zwolnienia oraz informacje techniczne potrzebne do rozliczeń. Nie widzi diagnozy, kodów chorób ani szczegółów medycznych — te dane przetwarza ZUS i podmiot leczniczy, zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych.

Ty możesz w każdej chwili podejrzeć swoje e‑ZLA na PUE ZUS lub w aplikacji mZUS i pobrać potwierdzenie (np. gdy potrzebujesz do ubezpieczyciela). Na życzenie pacjenta przychodnia może wydać wydruk informacyjny.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy muszę dostarczać zwolnienie pracodawcy?

Nie. e‑ZLA trafia automatycznie do ZUS i jest widoczne dla pracodawcy w PUE ZUS. Masz jednak obowiązek niezwłocznie poinformować o nieobecności zgodnie z regulaminem pracy.

Czy e‑ZLA można wystawić wstecznie?

Tak, do 3 dni wstecz, jeśli lekarz ma podstawy medyczne. W wyjątkowych sytuacjach szpital wystawia zwolnienie obejmujące okres hospitalizacji.

Co oznacza „chory może chodzić”?

Możesz wykonywać niezbędne czynności dnia codziennego i związane z leczeniem. Nie jest to zgoda na pracę zarobkową.

Czy pracodawca zna moją diagnozę?

Nie. Diagnoza i kody chorób są niewidoczne dla pracodawcy. Widoczny jest tylko okres i tryb zwolnienia oraz adres pobytu.

Jak długo mogę być na L4?

Standardowo do 182 dni w ramach jednego okresu zasiłkowego; do 270 dni w przypadku ciąży lub gruźlicy. Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego możliwe są inne świadczenia (np. świadczenie rehabilitacyjne) po spełnieniu warunków.

Czy mogę pracować u jednego pracodawcy, a mieć L4 u innego?

Co do zasady nie. Niezdolność do pracy dotyczy Twojego stanu zdrowia, a nie konkretnego miejsca pracy. Wyjątkowe konfiguracje wymagają indywidualnej oceny prawnej i medycznej; unikaj ryzyka utraty świadczeń.

Jestem przedsiębiorcą — kiedy dostanę zasiłek?

Jeśli opłacasz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i minął 90‑dniowy okres wyczekiwania. Złóż do ZUS komplet dokumentów (m.in. Z‑3b) po zakończeniu zwolnienia lub zgodnie z procedurą.

Czy mogę wyjechać z miasta podczas L4?

Tylko jeśli nie koliduje to z leczeniem i masz zgłoszony aktualny adres pobytu w e‑ZLA. Pamiętaj o ryzyku kontroli i obowiązku aktualizacji adresu.

Co jeśli e‑ZLA ma błąd (np. w adresie)?

Jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem wystawiającym — może dokonać korekty w systemie ZUS.

Checklista: co zrobić, gdy dostaniesz e‑ZLA

• Powiadom pracodawcę o nieobecności (forma zgodna z regulaminem).
• Sprawdź e‑ZLA na PUE ZUS/mZUS (okres, adres, tryb „leżeć/może chodzić”).
• Przestrzegaj zaleceń lekarskich; unikaj pracy zarobkowej i aktywności sprzecznych z leczeniem.
• W razie zmiany adresu pobytu powiadom pracodawcę/ZUS.
• Jeśli stan się nie poprawia — skontaktuj się z lekarzem w sprawie ewentualnego przedłużenia.
• Po dłuższym L4 upewnij się w kadrach, czy potrzebne są dodatkowe dokumenty do ZUS (np. Z‑3, Z‑15A/B, Z‑3b).

Podsumowanie

Elektroniczne zwolnienie lekarskie (e‑ZLA) maksymalnie upraszcza formalności: powstaje w gabinecie lub podczas teleporady, automatycznie trafia do ZUS i pracodawcy, a Ty widzisz je w PUE ZUS. Jako ubezpieczony pamiętaj o dwóch kluczowych zasadach: niezwłocznie poinformuj pracodawcę o nieobecności i wykorzystuj zwolnienie zgodnie z celem leczenia. Znajomość podstaw — kto i kiedy wypłaca świadczenia, jakie są stawki i limity, jak działa kontrola — pozwala uniknąć stresu i błędów.

Jeśli Twoja sytuacja jest niestandardowa (kilku pracodawców, łączenie etatu z działalnością, opieka nad dzieckiem z orzeczeniem, praca zdalna przy „może chodzić”), skonsultuj szczegóły z działem kadr lub doradcą ZUS. To najprostsza droga, by szybko i bezpiecznie ułożyć formalności — a Ty możesz skupić się na tym, co najważniejsze: powrocie do zdrowia.